وقتی شکم‌درد ناگهانی، دل‌پیچه‌های آزاردهنده و اسهال بی‌امان روزتان را خراب می‌کند، تنها چیزی که به ذهن می‌رسد، یک راه‌حل سریع و مؤثر است. اینجاست که قرص لوپرامید برای حالت تهوع مثل یک ناجی وارد میدان می‌شود. Loperamide دارویی ساده اما قوی است که با کاهش حرکات روده، به بدن زمان می‌دهد تا آب بیشتری جذب کند و اسهال را کنترل کند. چه در سفر باشید، چه در خانه، لوپرامید می‌تواند یک انتخاب مناسب برای تسکین سریع علائم اسهال حاد یا مزمن باشد. اما آیا می‌دانید دقیقاً چگونه این دارو عمل می‌کند؟ آیا برای همه نوع اسهال مناسب است؟ و چه نکاتی را باید قبل از مصرف آن بدانید؟ در ادامه همه آنچه باید درباره این قرص، کاربردها، نحوه مصرف و هشدارهای مهم بدانید را با شما در میان می‌گذاریم.
قرص لوپرامید برای چیست؛ بررسی چیستی و خواص
لوپرامید یکی از داروهای موثر برای کنترل اسهال است که با کاهش حرکات روده، به کاهش دفع مایعات و دفعات تخلیه کمک می‌کند. این دارو بیشتر برای درمان اسهال‌های حاد، مزمن و همچنین اسهال مسافرتی به کار می‌رود و باعث می‌شود علائم ناخوشایند بیماری در بیماران کاهش یابد. با وجود تأثیر بالا، لوپرامید عامل اصلی ایجادکننده اسهال ناشی از عفونت مانند عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی را از بین نمی‌برد و برای درمان کامل، ممکن است به داروهای مکمل نیاز باشد.
لوپرامید با نام‌هایی مانند ایمودیوم، دیارید و سایر نام‌های تجاری در دسترس است و به شکل قرص، کپسول، شربت، سوسپانسیون و قرص جویدنی تولید می‌شود. دوزهای معمول آن شامل قرص و کپسول ۲ میلی‌گرمی و شربت‌هایی با دوز ۱ میلی‌گرم در ۵ یا ۷.۵ میلی‌لیتر است. هنگام مصرف شربت، باید از وسایل دقیق اندازه‌گیری استفاده شود و نباید از قاشق معمولی استفاده کرد. همچنین کپسول باید کامل بلعیده شده و خرد نشود.
نیمه‌عمر این دارو آن حدود ۱۰.۸ ساعت است و متابولیسم اصلی آن در کبد از طریق آنزیم‌های CYP3A4 و CYP2C8 انجام می‌شود. دفع دارو عمدتاً از طریق مدفوع صورت می‌گیرد و مقدار اندکی از آن از راه ادرار خارج می‌شود. برای نگهداری مناسب، باید در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد، دور از نور مستقیم و رطوبت نگهداری شود.
لوپرامید در شرایطی مانند ایلئوستومی نیز برای کاهش ترشحات به کار می‌رود و در برخی بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده، برای کاهش دفعات دفع مفید واقع می‌شود. گروه داروهای مشابه آن شامل بیسموت ساب‌سالیسیلات، دیفنوکسیلات و آتاپولگیت است. در دوران بارداری، مصرف این دارو در دسته B قرار دارد و باید با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده شود.
بررسی کاربردهای لوپرامید
این دارو در درمان اسهال حاد غیرعفونی کاربرد دارد، به‌ویژه در مواردی که ناشی از تغییرات غذایی، استرس یا سفر باشد. قرص لوپرامید برای اسهال خوب است و برای مدیریت موقتی اسهال ناشی از مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها نیز استفاده می‌شود. البته نباید در موارد مشکوک به اسهال باکتریایی تهاجمی یا عفونت ویروسی شدید تجویز گردد.
در اسهال مزمن عملکردی یا ناشی از بیماری‌های مزمن روده، مصرف این دارو می‌تواند علائم را کاهش داده و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. از جمله موارد استفاده، سندرم روده تحریک‌پذیر با غلبه اسهال و اسهال ناشی از سوءجذب صفراوی در بیماران با سابقه جراحی روده‌ای است.
قرص لوپرامید ۲ در مدیریت اسهال مسافرتی خفیف تا متوسط نیز به کار می‌رود. در این شرایط، می‌توان آن را به همراه مایع‌درمانی خوراکی برای کاهش دفعات دفع استفاده کرد. همچنین در کنار آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل قرص سیپروفلوکساسین، در صورت نبود علائمی چون تب یا وجود خون در مدفوع، ممکن است برای درمان سریع‌تر مؤثر واقع شود.
در بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی با داروهایی مانند ایرینوتکان یا فلوروراسیل هستند، لوپرامید به‌عنوان درمان خط اول اسهال ناشی از دارو استفاده می‌شود. همچنین برای جلوگیری از تهوع و استفراغ مرتبط با مشکلات معده در برخی از این بیماران، کنترل علائم اسهال اهمیت ویژه‌ای دارد. در موارد مقاوم یا شدید، ممکن است نیاز به جایگزینی دارو وجود داشته باشد.
افرادی که دارای ایلئوستومی یا کولوستومی هستند نیز می‌توانند از این دارو برای کاهش حجم دفع و افزایش قوام مدفوع استفاده کنند. البته در بیماران مشکوک به انسداد روده، مصرف آن توصیه نمی‌شود. در بیماران تحت پرتودرمانی برای ناحیه شکم یا لگن، لوپرامید می‌تواند دفعات اجابت مزاج را کاهش دهد و به بهبود جذب کمک کند.
لوپرامید برای کودکان
فرم قرص لوپرامید برای کودکان تجویز نمی‌شود و فرم شربتی آن ترجیح دارد. مصرف نادرست آن ممکن است باعث تشدید علائم یا ایجاد مشکلات گوارشی جدید شود. همچنین باتوجه به اینکه لوپرامید مخدر است، باید دقت لازم در دوزدهی و طول دوره مصرف رعایت شود تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. برای کودکان ۲ تا ۵ سال، ۱ میلی‌گرم سه بار در روز مناسب است. دوز برای گروه‌های سنی بالاتر، متفاوت بوده و مصرف آن در کودکان زیر ۲ سال ممنوع است. وجود تب یا خون در مدفوع نشانه‌ای است که باید پیش از مصرف با پزشک مشورت شود.
لوپرامید برای بیماران HIV/AIDS
در مبتلایان به HIV/AIDS که دچار اسهال مزمن مرتبط با داروهای ضدویروسی یا سوءجذب شده‌اند، مصرف این دارو می‌تواند به کنترل دفع کمک کند. البته بررسی وجود عفونت‌های فرصت‌طلب پیش از مصرف ضروری است.
لوپرامید برای بیماران کرونایی
در صورت ابتلا به کرونا و بروز علائمی مانند تهوع، استفاده از رژیم‌هایی مانند رژیم BART می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد و نیازی به مصرف داروهایی چون لوپرامید برای کنترل تهوع نیست. در کنار درمان دارویی، رعایت نکات تغذیه‌ای برای کنترل مشکلات گوارشی مثل اسهال و رفلاکس معده نیز اهمیت دارد. در مواردی که سرفه یا ترشحات وجود دارد، داروهایی مانند شربت برم هگزین می‌توانند به صورت مکمل در کنترل علائم کمک‌کننده باشند.
نحوه مصرف و دوز داروی لوپرامید
میزان و نحوه مصرف قرص لوپرامید 2 به نوع و شدت بیماری بستگی دارد و باید مطابق نظر پزشک تعیین شود. هرگونه تغییر در دوز مصرفی تنها با تأیید پزشک امکان‌پذیر است. در ادامه نحوه مصرف در شرایط مختلف آورده شده است:
نحوه مصرف لوپرامید برای اسهال حاد:
• برای بزرگسالان و افراد بالای ۱۳ سال، شروع درمان با دو کپسول لوپرامید ۲ میلی‌گرم صورت می‌گیرد. پس از آن، پس از هر بار دفع شل، یک کپسول مصرف می‌شود. حداکثر مقدار مصرف در این حالت، ۸ کپسول (معادل ۱۶ میلی‌گرم) در روز است.
• برای کودکان ۸ تا ۱۲ سال با وزن بیش از ۳۰ کیلوگرم، مصرف سه نوبت قرص ۲ میلی‌گرمی در روز مجاز است.
• کودکان ۶ تا ۸ سال با وزن ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم، می‌توانند تا دو نوبت قرص ۲ میلی‌گرمی در روز مصرف کنند.
• برای خردسالان ۲ تا ۵ سال با وزن ۲۰ کیلوگرم یا کمتر، استفاده از شربت لوپرامید به مقدار یک قاشق چای‌خوری تا سه بار در روز توصیه می‌شود.
• مصرف دارو برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است.
نحوه مصرف لوپرامید برای اسهال مزمن:
• در بزرگسالان، ابتدا دو قرص یا کپسول ۲ میلی‌گرمی استفاده می‌شود و سپس بعد از هر بار اسهال، یک قرص مصرف می‌شود.
• در مورد کودکان ۲ سال به بالا، مقدار دارو باید توسط پزشک تعیین شود.
در اسهال حاد و مزمن، دوز مصرفی وابسته به سن و شرایط فرد است. در صورت نیاز، دارو را تا ۴ بار در روز و به فاصله حداقل سه ساعته استفاده کنید. حداکثر مدت مصرف بدون نظر پزشک، دو روز است.
روش استفاده از لوپرامید:
• در صورت تهیه دارو بدون نسخه، لازم است دستورالعمل‌های روی بسته یا بروشور با دقت مطالعه شود.
• در مصرف داروی جویدنی، لازم است قرص قبل از بلع کامل جویده شود و بهتر است این کار زمانی انجام شود که معده خالی است.
• برای قرص‌های حل‌شونده، دست‌ها باید خشک باشند. قرص را روی زبان قرار دهید تا کاملاً حل شود و سپس با بزاق ببلعید. نیازی به مصرف آب نیست و از خرد کردن یا شکستن قرص باید پرهیز کرد.
• در صورت عدم بهبود اسهال پس از ۴۸ ساعت استفاده بدون نسخه یا تشدید علائم، باید با پزشک مشورت شود.
• در صورتی که دارو طبق تجویز پزشک مصرف شده و پس از ده روز همچنان علائم ادامه داشت، نیاز به مراجعه مجدد به پزشک وجود دارد.
• اگر دارو بر اساس برنامه مصرف می‌شود و یک نوبت فراموش شد، باید به محض یادآوری آن را مصرف کرد، مگر آن‌که به زمان نوبت بعدی نزدیک باشد که در این صورت، تنها دوز بعدی مصرف شود. نباید برای جبران، دوز مصرفی را دو برابر کرد.
• در طول مصرف، نوشیدن مایعات کافی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن ضروری است. علائمی مانند تشنگی زیاد، ضعف، گرفتگی عضلات یا غش باید به سرعت به اطلاع پزشک برسد.
داروی لوپرامید عوارض دارد؟
عوارض داروی لوپرامید معمولا کم و بدون ایجاد مشکل جدی در بدن هستند، اما در برخی موارد ممکن است علائمی مانند یبوست، خستگی، نفخ، حالت تهوع، استفراغ مکرر، کاهش اشتها و درد شکمی دیده شود.
برخی عوارض نادر نیز وجود دارند که در صورت بروز باید فوراً به پزشک مراجعه کرد، از جمله: تاول و شل شدن پوست، درد قفسه سینه، لرز، سرفه، کاهش حجم یا دفعات ادرار، دشواری در ادرار کردن، غش، ضربان قلب سریع یا نامنظم، درد مفاصل یا عضلات، تورم در نواحی صورت، پلک‌ها، لب، زبان، گلو یا اندام‌ها، کاهش فشار خون یا نبض، ادرار همراه با درد، تپش قلب، قرمزی و تحریک چشم‌ها، قرمزی پوست، لکه‌های قرمز پوستی، زخم یا لکه سفید در دهان، گلودرد و ضعف غیرعادی.
در مواردی، مصرف لوپرامید می‌تواند منجر به علائمی مانند سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، کهیر، آنژیوادم، یا فوران‌های تاول‌دار شود. همچنین، در صورت ادامه یافتن یا شدت گرفتن علائمی نظیر یبوست، تهوع یا استفراغ شدید، درد معده یا شکم، سرگیجه شدید و غش، باید دارو قطع و با پزشک مشورت شود.
در صورت مشاهده نشانه‌های واکنش آلرژیک شدید مانند خارش، تورم در صورت، زبان یا گلو، سرگیجه زیاد یا مشکل در تنفس، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. مصرف طولانی‌مدت لوپرامید نیز ممکن است با مشکلاتی مانند یبوست شدید، اختلالات الکترولیتی، خطرات قلبی مثل افزایش طول QT و سوءمصرف دارو همراه باشد. توجه داشته باشید که مصرف این دارو در شرایطی مانند ابتلا به یبوست، اسهال شدید پس از مصرف آنتی‌بیوتیک یا عود بیماری‌های التهابی روده توصیه نمی‌شود.
بررسی موارد منع یا احتیاط در مصرف داروی لوپرامید
لوپرامید برای همه افراد مناسب نیست و در مصرف آن باید به نکات مشخصی توجه شود. افرادی که پس از مصرف آنتی‌بیوتیک دچار اسهال شدید می‌شوند یا در صورت عود بیماری‌های التهابی روده‌ای مانند کولیت اولسراتیو، باید از مصرف این دارو خودداری کنند. چنانچه به لوپرامید یا داروهای دیگر واکنش آلرژیک نشان داده‌اید، یا سابقه حساسیت به غذاها، رنگ‌ها، نگهدارنده‌ها یا حیوانات دارید، حتماً پزشک را مطلع سازید. در بیماران مبتلا به اختلالات ریتم قلب، به‌ویژه سالمندان و در صورت وجود بیماری‌های کبدی یا ابتلا به کولیت اولسراتیو، پیش از مصرف باید با پزشک مشورت شود. همچنین اگر بیش از ۴۸ ساعت دچار اسهال هستید، ادامه مصرف این دارو توصیه نمی‌شود.
استفاده از لوپرامید در مواردی که درد شکمی بدون وجود اسهال مشاهده می‌شود و در نوزادان زیر ۲۴ ماه منع شده است. در صورتی که به بیماری‌هایی مانند انسداد روده، مدفوع خونی یا سیاه، تب بالا، ایدز یا عفونت‌های خاص دستگاه گوارش مانند سالمونلا و شیگلا مبتلا هستید، مصرف دارو باید با احتیاط و مشورت پزشکی انجام شود. در صورت ابتلا به فنیل کتونوریا یا نیاز به محدود کردن مصرف آسپارتام یا فنیل‌آلانین، مصرف لوپرامید نیازمند مشاوره پزشکی است.
مصرف دوزهای بالاتر از مقدار توصیه شده یا استفاده غیرمجاز از لوپرامید می‌تواند به مشکلات قلبی مانند افزایش فاصله QT، آریتمی بطنی، سنکوپ یا ایست قلبی منجر شود. در بیماران مبتلا به سندرم مادرزادی QT طولانی، سابقه بیماری قلبی، سن بالا یا اختلالات الکترولیتی، نباید دارو تجویز گردد.
در نارسایی کبدی به‌دلیل کاهش متابولیسم دارو، نظارت بیشتر بر علائم سمیت مغزی توصیه می‌شود. مصرف در دوران بارداری یا شیردهی تنها با تجویز پزشک مجاز است. در نهایت، بیماران با سابقه بیماری‌های قلبی یا کبدی باید قبل از استفاده از لوپرامید با پزشک خود مشورت کنند، چراکه مصرف نادرست می‌تواند عوارض شدید و حتی مرگ به‌همراه داشته باشد.
مصرف لوپرامید با چه داروهایی تداخل دارد؟
مصرف همزمان لوپرامید با برخی داروها ممکن است منجر به تداخلات دارویی شود و لازم است در این موارد با احتیاط عمل شود. به طور کلی، این دارو با گروه‌های مختلفی از داروها تداخل دارد که هر کدام از آن‌ها می‌توانند باعث افزایش یا کاهش اثرات لوپرامید یا عوارض جانبی شدید شوند.
• داروهایی مانند کاپماتینیب، لاسمیدیتان، ساکویناویر، سیمپرویر و ونتوکلاکس، در دسته داروهایی قرار دارند که بهتر است همزمان با لوپرامید مصرف نشوند. هرچند در برخی موارد ممکن است پزشک تشخیص دهد که مصرف همزمان آن‌ها ضروری است.
• مصرف داروی جم‌فیبروزیل همراه با لوپرامید می‌تواند موجب بروز عوارض جدی شود و نباید این دو دارو همزمان استفاده شوند.
• داروهایی مانند پراملینتید، کلستیرامین، آنتی‌بیوتیک‌ها و ریتوناویر نیز می‌توانند با لوپرامید تداخل داشته باشند.
• داروهایی که ممکن است بر ریتم قلب اثر بگذارند نیز در صورت مصرف همزمان با لوپرامید خطر آریتمی را افزایش می‌دهند. از جمله این داروها می‌توان به آمیودارون، کلرپرومازین، هالوپریدول، متادون، موکسی‌فلوکساسین، پنتامیدین، پروکائین‌آمید، کینیدین، سوتالول، تیوریدازین و زیپراسیدون اشاره کرد.
• داروهایی که مهارکننده پروتئین P-gp هستند نیز با افزایش عبور لوپرامید به مغز، احتمال بروز سمیت عصبی را بالا می‌برند. این داروها شامل سیکلوسپورین، تاکرولیموس، کوئتیاپین، آمیودارون، کینیدین، وراپامیل، دیلتازم، ریتوناویر و لوپیناویر می‌شوند.
• داروهای افزایش‌دهنده فاصله QT مانند دوفتیلید، سوتالول، کلاریترومایسین، اریترومایسین، لووفلوکساسین، موکسی‌فلوکساسین، متادون، بوپرنورفین، هالوپریدول، کلرپرومازین و تیوریدازین نیز ممکن است خطر آریتمی قلبی را در ترکیب با لوپرامید بیشتر کنند.
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک در صورت مصرف همزمان با لوپرامید ممکن است به دستگاه گوارش آسیب برسانند.
• مصرف مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز مثل فنلزین، ترانیل‌سیپرومین و سلژیلین در کنار لوپرامید خطر افزایش فشار خون شدید را افزایش می‌دهد.
• مهارکننده‌های آنزیم‌های CYP3A4 و CYP2C8 می‌توانند غلظت لوپرامید را افزایش دهند و خطر بروز عوارض مغزی و قلبی را افزایش دهند. این نوع مهارکننده‌ها شامل کتوکونازول، ایتراکونازول، فلوکونازول، ریتوناویر، لوپیناویر، کلاریترومایسین، اریترومایسین، وراپامیل، دیلتازم و جم‌فیبروزیل هستند.
بررسی نکات مهم پیش از مصرف لوپرامید
قبل از مصرف لوپرامید، ضروری است که موارد زیر را به پزشک خود اطلاع دهید:
• در صورتی که سابقه مشکلات قلبی و اختلالات در نوار قلبی دارید.
• اگر در دوران شیردهی قرار دارید، از شیر دادن خودداری کنید.
• به دلیل خطر خواب‌آوری، پس از مصرف دارو از انجام کارهایی که نیاز به دقت و هوشیاری دارند، مانند رانندگی، خودداری نمایید.
همچنین، اسهال شدید می‌تواند باعث اختلالات الکترولیتی و مشکلات کم آبی در بدن شود. بنابراین، آگاهی از علائم این اختلالات ضروری است تا در صورت بروز، بتوانید به پزشک خود اطلاع دهید.
شرایط و نحوه نگهداری از داروی لوپرامید
برای نگهداری از داروی لوپرامید، توجه به دستورالعمل‌های موجود روی بسته‌بندی یا دستور پزشک الزامی است. این دارو باید در دمای اتاق و به دور از رطوبت و نور نگهداری شود. همچنین، دارو باید در مکانی خارج از دسترس کودکان و حیوانات قرار گیرد. به هیچ عنوان داروی لوپرامید را در حمام نگهداری نکنید.
جمع‌بندی
لوپرامید دارویی مؤثر برای کنترل اسهال است که با کاهش حرکات روده به بدن کمک می‌کند تا آب بیشتری جذب کند و اسهال را کنترل کند. این دارو به ویژه برای درمان اسهال‌های حاد، مزمن و اسهال مسافرتی کاربرد دارد، اما تأثیرات آن در اسهال‌های ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی محدود است. لوپرامید به شکل‌های مختلفی مانند قرص، شربت و کپسول عرضه می‌شود و باید طبق دستور پزشک مصرف شود.
از مهم‌ترین نکات در مصرف این دارو، محدودیت‌های مصرف در کودکان، افراد مبتلا به عفونت‌های شدید روده‌ای و افرادی که تحت درمان‌های خاص قرار دارند، باید رعایت شود. علاوه بر این، ممکن است لوپرامید عوارضی مانند یبوست، تهوع و درد شکمی ایجاد کند و در صورت بروز علائم جدی‌تر مانند کاهش ضربان قلب یا مشکلات تنفسی، باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
این دارو نباید برای درمان اسهال ناشی از عفونت‌های باکتریایی تهاجمی یا ویروسی شدید استفاده شود و در مصرف طولانی‌مدت باید احتیاط کرد. همچنین، باید دقت شود که مصرف لوپرامید با سایر داروها و شرایط پزشکی سازگار باشد.
