دمیترون یکی از اصلی‌ترین داروها برای پیشگیری و درمان حالت تهوع و استفراغ است. بعد از انواعی از عمل‌های جراحی و یا روش های درمانی مثل شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، بیماران عوارضی مثل تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند. در این زمان‌ها، دمیترون تجویز شده و با اثر بر گیرنده‌های سروتونینی که در سیستم عصبی مرکزی وجود دارند، پیام‌های مغزی مربوط به تهوع و استفراغ را متوقف می‌کند. این دارو در اشکال مختلفی از جمله زیرزبانی و تزریقی وجود دارد. نوع داروی تجویز شده بسته به نیاز بیمار متفاوت خواهد بود و مصرف صحیح آن، نقش بسیار مهمی در اثربخشی و عملکرد دارو دارد؛ بنابراین باید پس از مشورت با پزشک و مطالعه دستورالعمل دارو، اقدام به مصرف آن نمود.
دمیترون چیست؟
داروی دمیترون که به آن اندانسترون (Ondansetron) هم گفته می‌شود، یکی از مؤثرترین داروها برای کنترل حالت تهوع و استفراغ بوده و برای موارد ابتلا به این حالت‌ها و بعد از کارهایی مثل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و یا بعد از جراحی تجویز می‌شود. از دیگر کاربردهای این دارو می‌توان به رفع تهوع در اثر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها اشاره کرد.
دمیترون با مهار گیرنده‌های سروتونینی که در مغز وجود دارند، تهوع را کاهش داده و فرد را بهبود می‌بخشد. این دارو بر روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر گذاشته و مکانیسم مشابه قرص متوکاربامول 500 دارد. از جمله اسامی رایج این دارو در ایران می‌توان به دمیترون، امی استاپ، انستین، اودین، ومیترال و فرانوزکس اشاره کرد. این دارو متابولیسم کبدی داشته و باقی‌مانده آن توسط ادرار و مدفوع، دفع خواهد شد. دمیترون در اشکال مختلفی از جمله شربت، قرص خوراکی یا زیرزبانی و آمپول تزریقی وجود دارد و عملکرد آن بهتر از سایر داروهای ضد تهوع موجود در بازار است.
این دارو برای تنظیم حرکت‌های معده نیز استفاده می‌شود و می‌تواند در مواردی مانند کاهش بازگشت اسید معده به مری، رفع اسپاسم معده و کاهش تهوع نیز نقش مثبتی داشته باشد. بیشتر اوقات برای کنترل تهوع و رفلاکس معده و در کنار استفاده از داروهای ضد اسید مثل قرص فاموتیدین، از دمیترون نیز استفاده می‌کنند.
نحوه مصرف دمیترون
این دارو در اشکال مختلفی تولید شده و میزان دقیق مصرف آن توسط پزشک تعیین خواهد شد. اما به‌طورکلی باید به موارد زیر در خصوص نحوه مصرف قرص دمیترون توجه کنید.
• این دارو باید با تجویز پزشک مصرف شود. قبل از مصرف آن، نحوه استفاده را از پزشک سؤال کرده و دقیقاً بر طبق آن عمل کنید. هیچ‌گاه دوز دارو را بدون مشورت با متخصص تغییر ندهید.
• به طور معمول توصیه می‌شود که این دارو را به‌تنهایی و بدون غذا مصرف کنید.
• اگر قرص خوراکی برای شما تجویز شد، آن را بدون جویدن یا له کردن ببلعید.
• اگر قرص زیرزبانی برای شما تجویز شد، در ابتدا دستان خود را کاملاً خشک کرده و سپس دارو را بر روی زبان قرار دهید تا حل شود. پس از حل‌شدن دارو از نوشیدن آب یا نوشیدنی‌های دیگر خودداری کنید. چرا که این کار می‌تواند عوارضی مثل سردرد را افزایش دهد.
• اگر آمپول برای شما تجویز شد، به مراکز معتبر برای تزریق آن مراجعه کنید. آمپول دمیترون را می‌توان به دو صورت عضلانی و وریدی تزریق کرد.
میزان مصرف دمیترون
نحوه مصرف و میزان متداول دمیترون در زمان‌های مختلف، در زیر آورده شده است. اما این مقادیر تنها یک دستورالعمل کلی بوده و برای آگاهی از میزان دقیق و نحوه مصرف دارو، باید زیر نظر پزشک باشید.
دمیترون در زمان ابتلا به سرطان
• در زمان مصرف داروهای سرطان: کودکان بالای دوازده سال و بزرگسالان، برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از مصرف داروهای ضدسرطان، باید از نیم ساعت قبل مصرف این داروها، دو عدد دمیترون چهار مصرف کرده و سپس بعد از گذشت هشت ساعت از مصرف دارو، دو عدد قرص دیگر مصرف کنند. این فرایند به طور معمول باید دو روز و هر دوازده ساعت یکبار تکرار شود.
• در زمان شیمی‌درمانی: کودکان بالای دوازده سال و بزرگسالان باید نیم ساعت قبل از شروع شیمی‌درمانی، شش عدد داروی دمیترون چهار مصرف کنند. نوع و مقدار مصرف شربت دمیترون برای کودکان یا قرص آن نیز، طبق نظر پزشک خواهد بود.
• در زمان پرتودرمانی: ممکن است لازم باشد که قبل و بعد از پرتودرمانی نیز دمیترون مصرف کنید. دوره مصرف این دارو به طور معمول یک یا دو روز بعد از پرتودرمانی و سه بار در هر روز است. بزرگسالان معمولاً قبل از شروع درمان، دو عدد قرص و بعد از آن هر هشت ساعت، دو عدد داروی دیگر مصرف می‌کنند.
دمیترون در زمان رادیوتراپی
برای پیشگیری از حالت تهوع ناشی از رادیوتراپی کل بدن یا نواحی مثل شکم، باید یک تا دو ساعت قبل از شروع درمان، قرص دمیترون اندانسترون را مصرف کنید.
دمیترون برای جلوگیری از استفراغ بعد از عمل
برای جلوگیری از بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از عمل‌های جراحی، از دمیترون تزریقی و یا قرص آن استفاده می‌شود. نحوه مصرف آن به این صورت است که بزرگسالان باید از یک ساعت قبل از جراحی، چهار عدد دمیترون ۴ مصرف کنند. دوز دقیق برای کودکان نیز باتوجه‌به نیاز و سن آن‌ها تعیین خواهد شد.
مصرف دمیترون برای کودکان
برای کودکان و در شرایطی مثل ابتلا به عفونت‌های ویروسی معده، بعد از انجام جراحی‌ها و یا همزمان با مصرف برخی داروها، به طور معمول شربت دمیترون یا قرص آن تجویز می‌شود تا حالت تهوع و استفراغ آنان را کنترل کند. زمان و میزان دقیق مصرف شربت یا قرص دمیترون برای کودکان، باتوجه‌به سن و وزن کودک و توسط پزشک تعیین می‌شود. اما به‌طورکلی، در زمان‌هایی که تهوع رخ می‌دهد یا قبل از غذا مصرف شده و بین سی تا شصت دقیقه پس از مصرف، اثرات خود را نشان می‌دهد.
دقت داشته باشید که بدن کودکان بسیار حساس‌تر است و مصرف سرخود یا بیش از حد قرص دمیترون ۴ برای کودکان، می‌تواند عوارض خطرناکی برای آنان به وجود بیاورد. همچنین کودکان مبتلا به مشکلات کبدی یا گوارشی نباید از این دارو استفاده کنند.
قرص دمیترون چه عوارضی دارد؟
داروی دمیترون مثل سایر داروها می‌تواند برخی عوارض جانبی را ایجاد کند. برخی از عوارض قرص دمیترون رایج‌تر بوده و پس از مدتی از بین می‌روند. برخی عوارض دیگر نیز نادر بوده و احتمال بسیار کمی وجود دارد که بروز پیدا کنند. درهرصورت، اگر در زمان مصرف این دارو با عوارض شدید و جدی مواجه شدید، مصرف دارو را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.
• عوارض متداول دارو: بروز مواردی مثل خواب‌آلودگی، گیجی و ناهوشیاری، سرگیجه، تپش قلب، تب، سردرد، مشکل در تنفس و یبوست از متداول‌ترین عوارض این دارو به شمار می‌رود.
• عوارض نادر دارو: کاهش میزان و حجم ادرار، بروز مشکل در دفع ادرار و یا ادرار دردناک
نکات مهم در خصوص مصرف دارو
• در صورت داشتن هرگونه سابقه بیماری و به‌خصوص بیماری‌های قلبی، کبدی و بیماری‌های معده و روده، حتماً قبل از مصرف دارو با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
• اگر در خانواده خود سابقه حساسیت به دمیترون را داشته‌اید و یا اینکه خودتان به این دارو و داروهای مشابه حساسیت دارید، قبل از تجویز به پزشک اطلاع دهید.
• این دارو به طور معمول برای درمان حالت تهوع و استفراغ تجویز می‌شود و شما باید مدتی پس از مصرف آن، احساس بهبودی کنید. اگر پس از مصرف دارو همچنان حال بدی داشته و احساس بهبودی نکردید، باید فوراً پزشک خود را در جریان بگذارید.
• قرص دمیترون خواب اور است و می‌تواند هوشیاری شما را کاهش دهد؛ بنابراین پس از مصرف آن، رانندگی نکرده و از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند، خودداری کنید.
• اگر پس از مصرف دارو دچار عوارضی مثل اضطراب و بی‌قراری، تبش قلب، تب، تعریق، تهوع و یا اسهال با شدت زیاد شدید، فوراً مصرف دارو را قطع کرده و به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
• دمیترون از جمله داروهایی است که می‌تواند واکنش‌های آلرژیک شدید، از جمله آنافیلاکسی ایجاد کند؛ بنابراین در زمان مصرف به علائمی مثل بروز انواع بثورات، گرفتگی صدا و مشکل تنفسی، خارش بدن و یا تورم آن توجه کرده و اگر به وجود آمدند به مراکز درمانی مراجعه کنید.
• یکی از موارد مهمی که در آن منع مصرف این دارو وجود دارد، ابتلا به بیماری سروتونین است. مبتلایان به این سندرم به‌هیچ‌عنوان نباید از داروی دمیترون استفاده کنند.
• دارو را در مکانی خشک و خنک و به‌دوراز عوامل آسیب‌رسان محیطی مثل رطوبت و نور خورشید نگه‌داری کنید. در صورت گذشتن تاریخ انقضا و یا مشاهده هرگونه تغییر در رنگ، بو و بافت دارو از مصرف آن خودداری کنید.
موارد احتیاط مصرف داروی دمیترون
• ابتلا به بعضی بیماری‌ها: در شرایط ابتلا به برخی از بیماری‌ها و اختلالات، مانند ورم معده، بیماری کبدی، بیماری فنیل کتونوری، داشتن ضربان قلب آهسته یا نارسائی احتقانی قلب، نمی‌توان از این دارو استفاده کرد. مواردی مثل عدم تعادل الکترولیت در بدن، سطح پایین پتاسیم یا منیزیم خون و یا هرگونه انسداد در قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش از جمله معده و روده نیز می‌توانند مانع از مصرف دمیترون شوند.
• قرص دمیترون در بارداری: دمیترون در دسته داروهای B بارداری است و در مطالعات انجام شده بر روی آن، مصرف دارو خطری بر روی جنین حیوانات ایجاد نکرده است. اما همچنان به‌عنوان داروی امنی در دوران بارداری به شمار نمی‌رود و تحقیقات جدید نشان داده‌اند که مصرف دمیترون در سه‌ماهه اول بارداری می‌تواند خطر بروز ناهنجاری را در جنین تا حد زیادی افزایش دهد؛ بنابراین پزشک تنها در شرایط اضطراری و زمانی که مزایای آن بیشتر از عوارض باشد، دمیترون را برای مادر باردار تجویز می‌کند.
• شیردهی: در دوران شیردهی ممکن است میزان کمی از دارو وارد شیر مادر شده و از این طریق به جنین برسد. تصمیم‌گیری برعهده اینکه آیا دارو برای مادر شیرده تجویز شود یا خیر، به طور کامل بر عهده پزشک بوده و نباید به طور سرخود انجام شود.
دمیترون با چه داروهایی تداخل دارد؟
داروی دمیترون ممکن است با برخی از داروهای شیمیایی و یا حتی گیاهی دیگر تداخل داشته باشد. تداخل دارویی به این معنا است که مصرف همزمان داروها، در عملکرد آن‌ها اختلال ایجاد کرده و آن‌ها را کم‌اثر یا بی‌اثر می‌کند یا اینکه ممکن است عوارض جانبی داروها را بیشتر کند. قبل از مصرف هرگونه دارو از جمله دمیترون، تداخل دارویی آن را از منابع معتبر چک کرده، دفترچه راهنمای دارو را به دقت مطالعه کرده و پزشک خود را در جریان تمامی داروها و مکمل‌های مصرفی قرار دهید. از جمله داروهایی که با دمیترون تداخل دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• انواع آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید مثل آزیترومایسین
• تمام داروهای ضدافسردگی مثل فلوکستین
• داروهای آپومورفین، دوفتیلید، پیموزاید، پروکائین آمید، آمیودارون، کینیدین، سوتالول، دولوکستین و پاروکستین
• ترامادول و داروهای مشابه آن
جمع‌بندی
دمیترون از دسته داروهای ضد تهوع و ضد استفراغ است. این دارو برای مواردی که فرد به علت‌های مختلف، از جمله انجام شیمی‌درمانی، دچار تهوع می‌شود تجویز شده و می‌تواند نقش مؤثری در بهبود سلامت بیمار داشته باشد. دمیترون در واقع یک ماده طبیعی به نام سروتونین را در بدن مسدود کرده و به این طریق از بروز تهوع و استفراغ جلوگیری می‌کند. این دارو به طور معمول کم عارضه بوده و مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند. تجویز دارو باید زیر نظر پزشک صورت‌گرفته و تا زمان دستور او ادامه پیدا کند. درصورتی‌که سؤال بیشتری در مورد این دارو دارید نیز می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
