بارداری یکی از شگفت‌انگیزترین تجربه‌های زندگی است که همراه با تغییرات زیادی در بدن آغاز میشود. اما از کجا باید فهمید که باردار هستید؟ آیا علائم اولیه بارداری همیشه واضح و مشخص‌اند یا ممکن است با نشانه‌های دیگر اشتباه گرفته شوند؟ هر زن ممکن است تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد از علائم بارداری داشته باشد. برخی خیلی زود متوجه تغییرات می‌شوند، در حالی که برخی دیگر تا عقب افتادن پریود یا بروز علائم مشخص، از بارداری خود اطلاعی ندارند. در ادامه علائم بارداری در هفتههای مختلف را بررسی کرده و به شما کمک می‌کنیم تا با نشانه‌های اولیه و تغییرات بدن در این دوران آشنا شوید.
شایع‌ترین علائم بارداری در هفتههای مختلف
دوران بارداری به سه مرحله‌ی سه‌ماهه تقسیم میشود که هر کدام شامل حدود ۱۲ تا ۱۴ هفته است. کل دوره‌ی بارداری ۴۰ هفته طول می‌کشد و از اولین روز آخرین قاعدگی محاسبه میشود. در هر مرحله، جنین رشد متفاوتی دارد و مادر نیز نشانه‌های متعددی را تجربه می‌کند. توجه به این علائم می‌تواند از بارداری پرخطر جلوگیری کرده و سلامت مادر و جنین را تضمین کند.
معمولاً بین ۷ تا ۱۴ روز پس از لقاح، جنین لانه‌گزینی کرده و فرآیند تغییرات هورمونی آغاز میشود. در این مدت، زنان ممکن است خستگی، گرفتگی خفیف و لکه‌بینی را تجربه کنند. البته زمان بروز علائم در افراد مختلف متفاوت است. شایع‌ترین علائم بارداری به شرح زیر است:
- تأخیر در پریود (در صورت منظم بودن چرخه‌ی قاعدگی)
- حساسیت و تورم سینه‌ها
- حالت تهوع (با یا بدون استفراغ) در هر ساعت از شبانه‌روز
- افزایش دفعات ادرار
- احساس خستگی
پس حالت تهوع و استفراغ از عوارض رایج دوران بارداری هستند. به همین دلیل ممکن است برخی افراد کنترل تهوع بارداری با دمیترون را به شما پیشنهاد دهند. اما شما نباید از دمیترون استفاده کنید چراکه این دارو تنها برای درمان تهوع ناشی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی تجویز میشود.
ریزترین علائم بارداری در هفته اول
در هفته اول پس از لقاح، تشخیص بارداری معمولاً دشوار است چراکه بسیاری از تغییرات داخلی بدن هنوز علائم مشخصی ایجاد نکرده‌اند. اما برخی از زنان ممکن است نشانه‌هایی را تجربه کنند که می‌تواند احتمال بارداری را نشان دهد. در ادامه به ترشحات علائم بارداری در هفته اول بعد از لقاح اشاره کرده‌ایم:
1. علائم بارداري بعد از 48 ساعت نزديكي
اگرچه بارداری بلافاصله پس از رابطه جنسی قابل تشخیص نیست، اما پس از گذشت چند روز از لقاح، ممکن است علائمی مانند افزایش حساسیت سینه، تغییرات خلقی و افزایش دمای بدن ظاهر شوند.
2. لکه‌بینی ناشی از لانه‌گزینی
یکی از اولین نشانه‌های بارداری می‌تواند لکه‌بینی خفیف باشد که معمولاً بین 6 تا 7 روز پس از لقاح رخ می‌دهد. این لکه‌بینی ناشی از چسبیدن تخمک بارور به دیواره رحم است و معمولاً از خونریزی قاعدگی سبک‌تر است.
3. گرفتگی‌های خفیف در شکم
برخی از زنان در هفته اول پس از لقاح دچار گرفتگی‌های خفیف در ناحیه شکم و لگن می‌شوند. این گرفتگی‌ها ناشی از تغییرات هورمونی و فرآیند کاشت جنین در رحم هستند.
4. تغییرات در دمای بدن
یکی از علائم اولیه بارداری، افزایش دمای پایه بدن است که می‌تواند پس از تخمک‌گذاری ادامه یابد. اگر دمای بدن برای مدت بیش از دو هفته بالا بماند، احتمال بارداری افزایش می‌یابد.
5. ترشحات واژینال
پس از لقاح، برخی از زنان ممکن است متوجه افزایش ترشحات شوند. این ترشحات معمولاً بی‌رنگ یا سفید و بدون بو هستند.
6. احساس خستگی و کاهش انرژی
خستگی و احساس ضعف می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های بارداری باشد. در هفتههای ابتدایی، افزایش سطح هورمون پروژسترون می‌تواند باعث خواب‌آلودگی و کاهش انرژی شود.
7. تغییرات خلقی
افزایش سطح هورمون‌ها در روزهای نخستین بارداری می‌تواند منجر به نوسانات خلقی شود. احساس تحریک‌پذیری، استرس یا هیجان بیش از حد ممکن است در این دوره تجربه شود.
علائم بارداری در هفته دوم
در هفته دوم بارداری، تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. طی این فرآیند، یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد شده و به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند تا در صورت وجود اسپرم، لقاح صورت گیرد. از نشانه‌های این دوره می‌توان به درد زیر شکم، حساس شدن سینه‌ها، ترشحات لغزنده شبیه سفیده تخم‌مرغ و افزایش دمای بدن اشاره کرد.
علائم بارداری در هفته سوم
در هفته سوم بارداری، تخمک بارورشده در دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند. برخی افراد ممکن است در این دوره گرفتگی خفیف شکمی یا لکه‌بینی را تجربه کنند که به «خونریزی لانه‌گزینی» معروف است. در صورت بروز خونریزی شدید یا احساس درد زیاد، حتما با پزشک مشورت کنید، زیرا این علائم می‌توانند نشانه بارداری خارج از رحم باشند.
علائم بارداری در هفته چهارم
در هفته چهارم بارداری، احتمال مثبت شدن تست بارداری بسیار زیاد است. یکی از علائم رایج در این هفته، حساسیت شدید سینه‌ها است که ممکن است باعث احساس ناراحتی هنگام استفاده از سوتین شود.
همچنین ممکن است حس بویایی و چشایی شما تقویت شود. از دیگر علائم رایج این هفته می‌توان به خستگی، یبوست، نفخ و تغییرات خلقی اشاره کرد. اگر در این هفته هنوز این علائم را تجربه نکرده‌اید، جای نگرانی نیست. ممکن است بروز آن‌ها در برخی افراد چند هفته بیشتر طول بکشد.
علائم بارداری در هفته پنجم
در هفته پنجم، نوسانات خلقی ناشی از تغییرات هورمونی شدت بیشتری پیدا می‌کند و ممکن است احساسات شما بدون دلیل مشخصی از خوشحالی به ناراحتی یا عصبانیت تغییر کند. همچنین، برخی از افراد ممکن است علائم دیگری مانند خستگی شدید و حساسیت سینه‌ها را نیز تجربه کنند.
علائم بارداری در هفته ششم
در هفته ششم، برخی از زنان ممکن است با یکی از ناخوشایندترین علائم بارداری، یعنی تهوع صبحگاهی، مواجه شوند. البته، این علامت می‌تواند در هفتههای بعدی ظاهر شود یا اصلاً اتفاق نیفتد.
تهوع صبحگاهی ممکن است تا سه‌ماهه دوم ادامه داشته باشد، بنابراین توصیه میشود برای کاهش آن اقداماتی مانند مصرف وعده‌های غذایی کوچک‌تر، استفاده از زنجبیل، به‌کارگیری مچ‌بندهای طب فشاری و پرهیز از غذاهای محرک را در نظر بگیرید.
علائم بارداری در هفته هفتم
در هفته هفتم، تکرر ادرار یکی از نشانه‌های اولیه بارداری محسوب میشود که به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. افزایش هورمون hCG، رشد رحم و فشاری که بر مثانه وارد می‌کند، همراه با افزایش فعالیت کلیه‌ها برای دفع مواد زائد، از جمله عوامل تأثیرگذار در بروز این علامت هستند.
علائم بارداری در هفته هشتم
در این هفته، علائم بارداری ممکن است شدت بیشتری پیدا کنند. نشانه‌هایی مانند تهوع، حساس شدن سینه‌ها، خستگی، تکرر ادرار، نوسانات خلقی و نفخ ممکن است بیشتر احساس شوند. یکی از علائم غیرمعمول، افزایش بزاق دهان است که گاهی تا پایان سه‌ماهه اول ادامه دارد. همچنین برخی از زنان به دلیل تغییرات هورمونی، استرس، کم‌آبی بدن یا ترک مصرف کافئین، سردرد را نیز تجربه می‌کنند.
علائم بارداری در هفته نهم
تأثیر هورمون‌های بارداری بر کاهش سرعت حرکات روده می‌تواند باعث بروز علائمی مانند یبوست و تجمع گاز در دستگاه گوارش شود. در کنار تهوع، برخی از زنان این مشکلات گوارشی را نیز تجربه می‌کنند. در صورتی که یبوست برای شما آزاردهنده است، بهتر است با پزشک درباره مصرف نرم‌کننده‌های مدفوع مشورت کنید.
علائم بارداری در هفته دهم
در این هفته، علائم بارداری از روی چهره نیز قابل مشاهده است و تغییرات ظاهری در چهره نیز صورت می‌گیرد. افزایش حجم خون و فعالیت غدد چربی باعث درخشندگی بیشتر پوست شده و برخی از زنان در این دوره «درخشش بارداری» را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، تغییرات هورمونی می‌تواند منجر به بروز جوش‌های پوستی شود. همچنین، ممکن است متوجه افزایش اندازه‌ی سینه‌ها و شکم خود شوید.
علائم بارداری در هفته یازدهم
در هفته یازدهم، رشد جنین می‌تواند باعث احساس درد در نواحی اطراف شکم شود. این درد که به نام درد لیگمان گرد یا رباط گرد شناخته میشود، مشابه درد سیخ زدن است و در قسمت پایین شکم و کشاله‌ی ران احساس میشود. همچنین، در این مرحله ممکن است ترشحات شفاف یا شیری رنگ (که به لکوره معروف است) را در لباس زیر خود مشاهده کنید. این ترشحات نشان‌دهنده‌ی فرآیند طبیعی پاکسازی باکتری‌ها در بدن است.
علائم بارداری در هفته دوازدهم
در هفته دوازدهم، حجم خون در بدن مادر به طور تقریبی ۵۰ درصد افزایش می‌یابد. این تغییر باعث میشود که عروق خونی پوست، به‌ویژه در افرادی با پوست روشن، به‌راحتی قابل مشاهده شوند.
علائم بارداری در هفتههای 13 تا 16
با نزدیک شدن به پایان سه ماهه اول بارداری، بیشتر علائم اولیه کاهش می‌یابند. با این حال، به دلیل تغییرات هورمونی و افت فشار خون در طول روز، ممکن است احساس سرگیجه کنید. برای کاهش سرگیجه، بهتر است سرتان را بین زانوها قرار داده و نفس عمیق بکشید و از بلند شدن ناگهانی از جای خود اجتناب کنید.
در هفته 14، وارد سه ماهه دوم بارداری می‌شوید که بسیاری از زنان آن را به عنوان آسان‌ترین مرحله از بارداری می‌شناسند. علائم این دوران شامل افزایش اشتها، بهبود سطح انرژی و افزایش میل جنسی است. اگر احساس بهتری دارید، می‌توانید با مشورت پزشک از این زمان برای شروع فعالیت بدنی و آماده‌سازی خانه برای ورود نوزاد استفاده کنید.
سه ماهه دوم ممکن است با علائم غیرمعمولی همراه باشد. از جمله این علائم در هفته 15 می‌توان به گرفتگی بینی (به دلیل افزایش خون در غشاهای مخاطی)، گرفتگی عضلات پا و حساسیت بیشتر لثه‌ها اشاره کرد.
تقریباً ۹۰ درصد از زنان باردار، تیره شدن پوست اطراف نوک سینه‌ها، قسمت داخلی ران، زیر بغل و ناف را در هفته 16 تجربه می‌کنند. گاهی اوقات این تیرگی به صورت خطوطی روی گونه‌ها و بینی نیز مشاهده میشود، به‌ویژه در زنانی که پوست تیره‌تری دارند.
علائم بارداری در هفتههای 17 تا 21
در هفته 17، کمردرد به دلیل تغییرات هورمونی یکی از علائم شایع بارداری به شمار می‌رود. همچنین ممکن است مادر احساس کند که فراموشی بیشتری پیدا کرده است. بسیاری از زنان در این هفته‌ها، بین هفتههای ۱۶ تا ۲۵، برای اولین بار حرکت جنین را تجربه می‌کنند.
احتمالاً به دلیل بزرگ شدن شکم، بارداری شما بیشتر به چشم می‌آید و سینه‌ها شروع به بزرگ شدن می‌کنند تا برای تولید شیر آماده شوند. همچنین باید انتظار داشته باشید که تا زمان زایمان وزن شما به طور منظم افزایش یابد (تقریباً ۴۵۰ گرم در هفته). ترک‌های پوستی نیز ممکن است از شکم تا باسن و سینه‌ها ظاهر شوند. علاوه بر این، اندازه پاها نیز ممکن است در دوران بارداری تغییر کند.
در هفته 19، برخی از زنان سوزش سر دل را تجربه می‌کنند. این مشکل به دلیل شل شدن عضلات اسفنکتر تحتانی مری توسط هورمون‌های بارداری به وجود می‌آید. اگر این علامت را تجربه کردید، بهتر است وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید و حجم هر وعده را کاهش کنید، از دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا خوردن اجتناب کنید و از مصرف غذاهای اسیدی، چرب یا تند خودداری نمایید. در همین زمان، فشار جنین بر روی روده‌ها می‌تواند موجب یبوست در بعضی از زنان شود.
در هفته 20، علائمی مانند گرفتگی عضلات پا، تورم دست‌ها و پاها، خشکی چشم، رگ‌های واریسی و مشکلات خواب رایج‌تر می‌شوند. برای بهبود خواب شبانه می‌توانید از بالش بارداری استفاده کنید.
با رشد بیشتر جنین، درد لیگمان گرد یا رباط گرد بیشتر احساس میشود. همچنین رحم به ریه‌ها فشار وارد کرده و باعث تنگی نفس میشود.
علائم بارداری در هفتههای 22 تا 28
در هفته 22، به دلیل افزایش هورمون پروژسترون و دریافت مواد مغذی بیشتر، ممکن است موها براق‌تر و ضخیم‌تر شوند و ناخن‌ها نیز سریع‌تر رشد کنند. با این حال، پوست شکم ممکن است خشک و حساس باشد زیرا دائماً در حال کشیده شدن است.
ممکن است ناف شما برجسته شود، ولی این وضعیت پس از زایمان به حالت عادی برمی‌گردد. در این مرحله، ممکن است با علائمی همچون گرفتگی عضلات پا، مه مغزی، کمردرد، افزایش ترشحات واژن، یبوست، سردرد، ترک‌های پوستی و دیگر علائم سه‌ماهه‌ی دوم مواجه شوید.
در این هفته 24، ممکن است برخی از زنان کاهش میل جنسی را تجربه کنند و در حین روابط جنسی احساس درد و خستگی داشته باشند. دیگر علائم شامل سوزن سوزن شدن دست‌ها، خونریزی لثه‌ها، خروپف و افزایش وزن است.
در دوران بارداری، ممکن است به سندرم تونل کارپال دچار شوید که معمولاً نتیجه‌ی تورم و احتباس مایعات است و پس از زایمان از بین می‌رود. برای کنترل این وضعیت، بهتر است از خوابیدن روی دست خود خودداری کنید و در طول روز مچ دست‌هایتان را تکان دهید.
با نزدیک شدن به سه‌ماهه‌ی سوم، ممکن است به دلیل اضطراب، گرفتگی عضلات پا یا تکرر ادرار، خوابیدن برای شما دشوار باشد. همچنین، احتمال دارد خارش دست‌ها و پاها را تجربه کنید. این خارش معمولاً خفیف است و با استفاده از آنتی‌هیستامین یا پماد قابل درمان است، اما اگر شدت یابد، ممکن است نشانه‌ای از اختلال کبدی به نام کلستاز بارداری باشد که نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارد.
در هفته 27، برخی از زنان ممکن است به هموروئید (بواسیر) مبتلا شوند. برای تسکین درد و خونریزی آن، می‌توان از کمپرس یخ، حمام سیتز یا پدهای حاوی فندق جادوگر استفاده کرد.
علائم بارداری در سه‌ماهه سوم
در سه‌ماهه‌ی سوم بارداری، بدن مادر تغییرات مختلفی را تجربه می‌کند که به آماده‌سازی برای زایمان کمک می‌کند. ورود به سه‌ماهه‌ی سوم بارداری معمولاً با احساس خستگی جسمی و ناراحتی همراه است. درد و ناراحتی در ناحیه‌ی لگن به دلیل شل شدن عضلات ممکن است اتفاق بیفتد، که به اختلال عملکرد سمفیز پوبیس معروف است. این مشکل برای مادر ممکن است دشوار باشد، اما برای جنین خطری ندارد.
با آماده‌شدن بدن برای شیردهی، ممکن است از سینه‌ها آغوز زرد رنگ نشت کند. این مایع به جنین کمک می‌کند که با محیط خارج از رحم سازگار شود.
اگر علائمی چون خارش، تورم، درد یا سوزش سر دل را تجربه کرده‌اید، احتمالاً این مشکلات همچنان ادامه دارند. همچنین، ترک‌های پوستی در این هفته‌ها نمایان‌تر می‌شوند. این ترک‌ها معمولاً ناشی از تغییرات ژنتیکی هستند و به‌تدریج کمرنگ می‌شوند.
ممکن است برخی از علائم سه‌ماهه اول مانند حساس شدن سینه‌ها بازگردند. علاوه بر این، فشار رحم بر روی مثانه می‌تواند باعث تکرر ادرار و احساس خستگی پس از فعالیت‌های کوچک شود.
از هفته‌ی ۲۰ به بعد، انقباضات نامنظم براکستون هیکس ممکن است شروع شود. این انقباضات برای آماده‌سازی بدن برای زایمان هستند و معمولاً بین ۳۰ ثانیه تا ۲ دقیقه طول می‌کشند و با تغییر وضعیت بدن از بین می‌روند. اگر انقباضات شدید و مکرر شوند، باید با پزشک مشورت کنید.
با رشد جنین، فشار بیشتری به اندام‌های داخلی وارد میشود. این فشار ممکن است باعث بروز مشکلاتی همچون نشت ادرار، تنگی نفس و سوزش سر دل شود.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی بارداری، ممکن است حرکات جنین کمتر شود. این تغییرات طبیعی است، اما در صورت نگرانی یا کاهش شدید حرکات جنین، باید به پزشک مراجعه کنید.
علائم بارداری در هفتههای پایانی
انقباضات براکستون هیکس در این هفته‌ها منظم‌تر می‌شوند. شما می‌توانید با کمک پزشک، این انقباضات را از انقباضات واقعی مربوط به زایمان تشخیص دهید. همچنین، ممکن است از این هفته به بعد روند افزایش وزن شما متوقف شود و بی‌خوابی بیشتری را تجربه کنید.
در این هفته‌ها، جنین به سمت لگن پایین می‌آید و فشار از روی اندام‌های داخلی برداشته میشود. این تغییر وضعیت به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر نفس بکشید.
با تغییر موقعیت جنین، ممکن است درد در ناحیه‌ی لگن افزایش یابد یا فشار شکم بیشتر شود. در برخی موارد، لکه‌بینی خفیفی پس از رابطه‌ی جنسی ممکن است اتفاق بیفتد. در صورتی که خونریزی شدید بود، باید با پزشک تماس بگیرید.
در هفته 38، بیشتر زنان پلاگ موکوسی خود را از دست می‌دهند. این پلاگ دهانه‌ی رحم را مسدود کرده و از جنین در برابر میکروب‌ها محافظت می‌کند. گاهی این پلاگ موکوسی به رنگ صورتی یا کمی خونی است و ممکن است تا چند هفته قبل از زایمان دفع شود.
اگر کیسه‌ی آب پاره شود، ممکن است متوجه فوران یا نشت آهسته‌ی مایع شوید. انقباضات منظم، فشار لگن، کمردرد مبهم و بی‌قراری از دیگر علائم اولیه‌ی زایمان هستند. در صورت وقوع انقباضات هر ۴ یا ۵ دقیقه یکبار به مدت یک دقیقه، باید به بیمارستان مراجعه کنید.
در هفتههای پایانی بارداری، علائمی چون بی‌خوابی، تورم، تکرر ادرار و ناراحتی لگن ادامه دارند. اگر زایمان به روش القا یا سزارین برنامه‌ریزی شده باشد، احتمالاً در چند روز یا هفته‌ی آینده این فرآیند آغاز میشود.
زایمان دیررس به زایمانی اطلاق میشود که پس از هفته‌ی ۴۰ انجام شود. در این صورت، باید به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و وضعیت جنین تحت بررسی دقیق قرار گیرد. بر اساس وضعیت جنین، پزشک تصمیم می‌گیرد که زایمان طبیعی ادامه یابد یا القا شود.
آیا تنبلی تخمدان می‌تواند بر بارداری تاثیر بگذارد؟
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک PCOS یا همان تنبلی تخمدان می‌تواند تاثیراتی بر بارداری داشته باشد. این مشکل می‌تواند باعث بروز نوسانات در تخمک‌گذاری و کاهش باروری شود. با این حال، بسیاری از زنان حتی با وجود این مشکل، موفق به بارداری می‌شوند. بنابراین، بارداری با وجود تنبلی تخمدان امکان‌پذیر است.
جمع‌بندی
در دوران بارداری، بدن تغییرات زیادی را تجربه می‌کند که برخی از آن‌ها به‌عنوان علائم حاملگی قبل از پریود شناخته می‌شوند. این علائم می‌توانند شامل تأخیر در پریود، حساسیت سینه‌ها، حالت تهوع، خستگی، افزایش دفعات ادرار و تغییرات خلقی باشند. در هفتههای ابتدایی بارداری، برخی زنان ممکن است لکه‌بینی خفیف، گرفتگی‌های شکمی و افزایش ترشحات واژینال را تجربه کنند. به مرور زمان، این علائم شدت می‌گیرند و می‌توانند شامل تهوع صبحگاهی، حساسیت بیشتر سینه‌ها، نفخ و افزایش بزاق دهان باشند. همچنین، در هفتههای بعدی بارداری، تغییرات جسمی مانند افزایش حجم خون، تغییرات پوستی و رشد جنین بیشتر مشهود میشود. توجه به علائم بارداری در هفتههای مختلف می‌تواند به شناسایی زودهنگام بارداری کمک کند و سلامت مادر و جنین را تضمین نماید.
