شیردهی یکی از زیباترین تجربه‌های هر مادر است. اما یکی از مسائلی که می‌تواند باعث سخت‌شدن این دوران و بروز یک سری مشکلات شود، ابتلا به بیماری رایجی به نام شقاق سینه است. این بیماری با ایجاد درد و سوزش در عضو حساس سینه، مادر را آزار می‌دهد. برای آگاهی کامل از اینکه شقاق سینه چیست و راهکارهای درمانی آن، در این مطلب با ما همراه باشید.
شقاق سینه چیست؟ (Nipple cracking)
شقاق یا ترک‌خوردگی سینه، به‌عنوان یکی از بیماری‌های پستانی رایج شناخته شده و به طور معمول در خانم‌های شیرده رخ می‌دهد. هر چند سایر خانم‌ها و حتی مردان هم ممکن است به این بیماری دچار شوند.
نتایج تحقیقات نشان داده‌اند که ۹۰ درصد زنان شیرده، در هفته‌ی دوم یا سوم پس از تولد نوزاد دچار شقاق سینه‌ی خفیف تا شدید می‌شوند.
علایم این بیماری تماماً روی نوک پستان (نیپل) بروز پیدا می‌کنند و شامل:
- ایجاد شکاف و ترک
- احساس درد و سوزش
- التهاب و زخم هستند.
خونریزی از نوک سینه‌ها یکی از دیگر از علایم است که پس از زخم شدن نوک سینه‌ها اتفاق میفتد. ترک‌خوردگی در ابتدا روی نوک سینه اتفاق میفتد، ولی می‌تواند به سایر قسمت‌های سینه هم گسترش پیدا کند و باعث ایجاد دردهای بسیار شدید برای فرد بیمار شود.
تشخیص قطعی این بیماری به‌وسیله پزشک صورت می‌گیرد و ممکن است پزشک به‌منظور این امر، علاوه بر معاینه فیزیکی از آزمایشاتی مانند بیوپسی (بافت‌برداری) هم بهره ببرد. بافت برداشته شده ممکن است در محیط آزمایشگاه کشت شود تا پزشک و بیمار اطمینان حاصل کنند که آیا بافت سینه دچار عفونت با باکتری و قارچ هم شده است یا خیر.
درمان به‌موقع شقاق و ترک‌خوردگی سینه‌ها بسیار مهم است. در صورت عدم اقدام برای درمان این بیماری، ممکن است با گسترش ترک‌ها و زخم‌ها، عفونت پستانی بروز پیدا کند که عوارض زیادی برای فرد دارد و خطرناک است.
در صورتی که بیماری شما فراتر از درمان و پیشگیری خانگی است، حتماً به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
علاوه بر مشکلاتی که عفونت‌ها و زخم‌ها برای خود بیمار ایجاد می‌کنند، می‌توانند باعث قطع شیردهی به نوزاد شوند که خود تهدیدی برای سلامت نوزاد به شمار می‌رود. پس از شناخت کامل اینکه شقاق سینه چیست، درمان شقاق ساده‌تر و سریع‌تر است و پس از این مرحله مادر می‌تواند با خیال راحت شیردهی به نوزاد خود را ادامه دهد.
ماموپلاستی چیست و به چه صورت انجام می‌شود؟
عوامل ایجادکننده شقاق سینه
پس از آشنایی با شقاق سینه، گام بعدی شناسایی عوامل ایجادکننده این بیماری است تا بتوانیم با ازبین‌بردن آنها، از ایجاد شقاق جلوگیری کنیم.
# تغییرات هورمونی و تجمع شیر
یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز شقاق در خانم‌های باردار و شیرده، تغییرات هورمونی ایجاد شده در بدن و همچنین تجمع شیر در پستان‌هاست که موجب ایجاد تورم و فشار اضافی در بافت سینه‌ها می‌شود و می‌تواند زخم‌ها و ترک‌ها را ایجاد کند.
#شیردهی نادرست
رعایت‌نکردن اصول صحیح شیردهی و داشتن عادات غلط هم یکی دیگر از دلایل هستند. برای مثال تغذیه کودک با شیرخشک و استفاده هم‌زمان از شیشه شیر همراه با شیردهی طبیعی، می‌تواند شقاق سینه ایجاد کند. چرا که کودک به مکیدن شیشه شیر عادت خواهد کرد و همان فشار و مکش را برای سینه مادر هم به کار می‌گیرد. این کار باعث اعمال فشار اضافی روی نوک سینه و زخم شدن آن می‌شود.
#بیماری در نوزاد
علت بعدی، ابتلای نوزاد به بیماری‌های دهانی و عفونت‌ها است. درصورتی‌که نوزاد مبتلا به برفک دهانی باشد، عوامل بیماری‌زا را هنگام تغذیه با شیر مادر به سینه‌ی او انتقال خواهد داد. انواع باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند باعث ایجاد زخم‌ها بر روی سینه شوند.
آشنایی با انواع روش های درمان اسهال کودکان
#فعالیت های سنگین
همان‌طور که در قسمت قبلی هم اشاره شد، بیماری شقاق سینه فقط محدود به مادران شیرده نیست و می‌تواند در سایز زنان و مردان هم بروز پیدا کند. از دلایل ایجاد این بیماری در سایر افراد، ورزش‌های سنگین است. تعریق زیاد در طول تمرین‌های ورزشی و اصطکاک نوک سینه‌ها با بافت لباس‌ها، می‌تواند موجب ایجاد زخم و شقاق شود. استفاده از محصولات پوستی نامناسب، مانند صابون‌ها، شامپو بدن و… هم می‌توانند باعث خشکی سطح پوست شده و روی بافت حساس نوک سینه، ترک ایجاد کنند.
روش‌های درمانی شقاق سینه
شقاق سینه (Nipple cracking) معمولاً در طول چند روز تا نهایتاً چند هفته بهبود پیدا می‌کند. درمان این بیماری در مراحل ابتدایی و زمانی که هنوز زخم‌های عمیق و دردهای شدید ایجاد نشده است، بسیار بهتر است. درصورتی‌که بیماری گسترش پیدا کند، میکروب‌ها از محل زخم وارد بدن می‌شوند و می‌توانند عفونت‌های جدی و خطرناکی ایجاد کنند.
بهترین گام در زنان شیرده، پیشگیری از این بیماری است.در ابتدا باید روش‌های درست شیردهی را بیاموزید و نوزاد را در زاویه‌ای مناسب قرار دهید و سینه را به‌خوبی در دهان نوزاد تنظیم کنید. استفاده از بالش‌های شیردهی می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند. پس از اتمام شیردهی سینه‌ی خود را به‌آرامی با آب گرم بشویید.
دقت داشته باشید که نیازی به استفاده از صابون برای شستشو نیست و همان آب گرم کافی است. پس از این، مقداری از شیر خود را بر روی نوک سینه‌های خود بمالید تا رطوبت آن حفظ شود.
در صورت ابتلا به شقاق سینه نگران نباشید. راهکارهای بسیار زیادی برای درمان شقاق وجود دارد. اولین راهکار استفاده از کرم‌های مخصوص و حاوی لانونین است. انواع مختلفی از کرم‌های درمان‌کننده شقاق سینه در ایران وجود دارند و شما می‌توانید از داروخانه‌ها برای تهیه آنها اقدام کنید.
برخی از این کرم‌ها با مواد کاملاً خوراکی و امن ساخته شده‌اند و درصورتی‌که مقداری از آنها بر روی سینه باقی بماند و توسط نوزاد خورده شود، مشکلی ایجاد نخواهد شد و جای نگرانی نیست.
درمان بعدی استفاده از پدهای مخصوص است. این پدها به طور معمول حاوی گلیسیرین هستند و باید پس از قرارگیری در یخچال و سردشدن، روی سینه‌ها قرار بگیرند. گلیسیرین بافت را مرطوب نگه می‌دارد و آن را ترمیم می‌کند. سرما هم موجب تسکین دردهای سینه می‌شود.
دکتر سکینه پری اولین جراح زن ایرانی
جمع‌بندی
این بیماری به علت عدم رعایت موارد پیشگیری‌کننده‌ای که در بالا ذکر شد، در بین زنان شیرده رایج شده است. شقاق سینه به طور معمول خطرناک نیست و برای مادر و فرزند، عوارض جدی ایجاد نمی‌کند و با استفاده از درمان‌هایی که گفتیم به‌سرعت خوب می‌شود و اختلالی هم در روند شیردهی ایجاد نخواهد کرد. درصورتی‌که در رابطه با این بیماری سؤال‌های بیشتری دارید، با ما در ارتباط باشید.
منابع:
- A randomized trial of peppermint gel, lanolin ointment, and placebo gel to prevent nipple crack in primiparous breastfeeding women
- Application of Extra Virgin Olive Oil to Prevent Nipple Cracking in Lactating Women
- The Effects of Different Breastfeeding Training Techniques for Primiparous Mothers Before Discharge on the Incidence of Cracked Nipples
- Nipple Care, Sore Nipples, and Breastfeeding: A Randomized Trial
