هیچ‌چیز به اندازه‌ی دیدن شپش روی سر کودک یا خودتان، اضطراب‌آور نیست، انگار ناگهان احساس خارش، ترس و نگرانی با هم به جانتان می‌افتند. شپش‌ها موجوداتی سمج‌اند که با سرعت تکثیر می‌شوند و اگر سریع درمان نشوند، تبدیل به یک کابوس واقعی می‌شوند. اما درمان فوری شپش چیست؟ برخی از موثرترین روش‌های درمان شپش شامل داروهای ضد شپش مانند شامپوها، لوسیون‌ها و محلول‌های موضعی است. در موارد شدیدتر، حتی داروهای خوراکی نیز تجویز می‌شوند. البته روش‌های خانگی هم وجود دارند، اما اثربخشی آن‌ها نسبت به درمان‌های دارویی کمتر و اغلب غیرقطعی است.
علائم ابتلا به شپش
1. خارش شدید
یکی از رایج‌ترین علائم ابتلا به شپش، خارش شدید پوست سر، اطراف گوش‌ها و گردن است. این خارش ناشی از نیش شپش است که باعث واکنش آلرژیک در بدن می‌شود. در ابتدا، ممکن است ۴ تا ۶ هفته پس از آلوده شدن، هیچ خارش قابل توجهی مشاهده نشود.
2. مشاهده شپش روی پوست سر
شپش‌ها به دلیل اندازه کوچک و حرکت سریع، سخت قابل‌مشاهده هستند. آن‌ها همچنین از نور فراری‌اند و معمولاً در نواحی پنهان پوست سر مانند پشت‌گوش‌ها و گردن پنهان می‌شوند.
3. وجود تخم شپش یا شپش بر روی ساقه مو
شپش‌ها تخم‌های خود را به ساقه مو می‌چسبانند. این تخم‌ها به‌سختی از مو جدا می‌شوند و معمولاً در ناحیه اطراف گوش‌ها و خط گردن مشاهده می‌شوند.
4. زخم‌های کوچک روی پوست سر و گردن
خاراندن نواحی آلوده می‌تواند منجر به برآمدگی‌های کوچک و قرمز شود که در برخی موارد ممکن است عفونی شوند و باکتری‌ها در آن نواحی تجمع کنند.
درمان خانگی شپش سر چیست؟
اگر به دنبال درمان سریع شپش سر هستید، باید بدانید که روش‌های خانگی معمولاً به سرعت نتیجه نمی‌دهند و نمی‌توانند جایگزین درمان‌های دارویی باشند. با این حال، برخی از افراد برای از بین بردن شپش در خانه از مواد طبیعی مانند سرکه، روغن نارگیل یا روغن چای استفاده می‌کنند.
در ادامه به بررسی انواع روش‌های خانگی پرداخته‌ایم که هرچند تاییدیه علمی و پزشکی ندارند، اما ممکن است به کاهش علائم یا حتی کمک به رفع شپش کمک کنند. با این وجود، هیچ‌کدام از این روش‌ها به‌عنوان درمان قطعی شناخته نمی‌شوند. بنابراین، پیش از استفاده از هرگونه دارو یا روش خانگی برای درمان شپش سر، حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
درمان شپش سر با سرکه
یکی از روش‌های پرطرفدار خانگی برای از بین بردن شپش در خانه، استفاده از سرکه است. اگر به دنبال راهی طبیعی و قابل‌دسترس برای رفع شپش هستید، سرکه می‌تواند گزینه‌ای امتحان‌کردنی باشد، البته بهتر است پیش از استفاده، درباره مدت‌زمان ماندن آن روی سر با متخصص طب سنتی مشورت کنید.
برخی نسخه‌های خانگی ترکیب سرکه با گیاهانی مانند رزماری را پیشنهاد می‌کنند که با آغشته کردن آن به پوست سر، به کاهش آلودگی کمک می‌کند. در روشی دیگر، مخلوط سرکه با روغن درخت چای برای تسکین علائم شپش توصیه شده است. حتی برخی افراد از سرکه خالص استفاده می‌کنند. بهترین حالت این است که سرکه حدود یک ساعت روی سر بماند و سپس شسته شود. البته باید تاکید کرد که این روش به‌تنهایی درمان قطعی شپش نیست و نباید جایگزین درمان‌های دارویی شود.
درمان فوری شپش در یک شب با نوشابه: واقعیت یا شایعه؟
یکی از شایعات رایجی که در سال ۲۰۱۶ به‌شدت در فضای مجازی پخش شد، استفاده از نوشابه برای درمان شپش سر بود. بسیاری از افراد این روش را امتحان کردند، اما واقعیت این است که نوشابه هیچ اثری در نابودی شپش ندارد و یک باور کاملاً غلط است.
درمان شپش باید با استفاده از شامپوهای تخصصی و داروهای تاییدشده انجام شود. استفاده از نوشابه و روش‌های بی‌اساس مشابه، نه‌تنها فایده‌ای ندارد، بلکه ممکن است به پوست و موی شما آسیب بزند. بنابراین قبل از امتحان هر روشی، ابتدا با پزشک یا داروساز مشورت کنید و فریب شایعات را نخورید.
درمان شپش با پودر لباسشویی، خطرناک اما رایج
برخی افراد توصیه می‌کنند برای رفع شپش، موهای خود را با پودر لباسشویی بشویید. این روش هیچ پشتوانه علمی ندارد و تاکنون هیچ تحقیقی، اثربخشی آن را تأیید نکرده است.
درعین‌حال، برخی تجربه‌های فردی موفق از این روش گزارش شده‌اند، اما باید در نظر داشت که ترکیبات شوینده‌ها برای پوست و موی سر طراحی نشده‌اند و ممکن است باعث خشکی، التهاب یا حساسیت شوند.
در صورت تمایل به استفاده، ابتدا حتماً با پزشک مشورت کنید. روش پیشنهادی نیز به این صورت است:
1. مقدار کمی پودر را روی سر بریزید و با آب ترکیب کنید تا کف کند.
2. پس از ماساژ، حدود ۱ دقیقه صبر کنید.
3. سپس موها را به‌خوبی آبکشی کرده و برای جلوگیری از خشکی، حتماً از نرم‌کننده استفاده کنید.
درمان شپش با استفاده از روغن درخت چای
روغن درخت چای یکی از پرکاربردترین درمان‌های طبیعی برای شپش است. این روغن خاصیت ضد انگلی دارد و می‌تواند به کاهش جمعیت شپش روی سر کمک کند.
برای استفاده از آن، چند قطره روغن چای را با آب رقیق کرده و روی پوست سر اسپری کنید. سپس موهای خود را با یک کلاه یا حوله بپوشانید. پس از چند ساعت، موها را بشویید و برای اثربخشی بیشتر، این روش را دو بار در هفته تکرار کنید. هرچند استفاده از روغن چای می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما توصیه می‌شود پیش از شروع درمان با مواد طبیعی، نظر پزشک متخصص را جویا شوید تا از ایمن بودن آن مطمئن شوید.
درمان شپش با سس مایونز
یکی از راهکارهای خانگی که برخی افراد برای از بین بردن شپش در خانه به کار می‌برند، استفاده از سس مایونز است. باور بر این است که ترکیبات چرب و غلیظ این سس می‌تواند باعث خفگی شپش‌ها شود.
برای استفاده از این روش، کافی است مقدار مناسبی از سس مایونز را روی موها و پوست سر بمالید، سپس موها را به‌آرامی شانه بزنید. پس از حدود نیم ساعت، موها را کاملاً آبکشی کرده و در نهایت از یک شامپوی ضد شپش استفاده کنید تا اثر درمانی کامل شود.
رهایی از شپش با وازلین
وازلین نیز یکی دیگر از روش‌های خانگی رایج برای درمان شپش به شمار می‌رود. این ماده با ایجاد یک‌لایه چرب و ضخیم روی موها، حرکت شپش‌ها را دشوار می‌کند و در نهایت ممکن است آن‌ها را خفه کند.
برای استفاده مؤثر از وازلین، شب‌ها پیش از خواب مقداری از آن را به کف دست بمالید و به‌خوبی روی پوست سر و بین موها پخش کنید. سپس کلاه پلاستیکی بپوشید و اجازه دهید تا صبح روی سر باقی بماند. صبح روز بعد، موها را با شامپوی قوی شست‌وشو داده و بادقت شانه کنید تا بقایای شپش و تخم‌ها (رشک) از مو خارج شوند.
ازبین‌بردن شپش سر با سیر
سیر یکی از گیاهان دارویی قدرتمند در طب سنتی است که به دلیل خاصیت ضدباکتری و ضد انگلی، برای رفع شپش سر نیز پیشنهاد می‌شود. برای تهیه یک ماسک خانگی، چند حبه سیر تازه را له کرده و با یکی از ترکیباتی مثل آب‌لیمو، روغن نارگیل، روغن سیاه‌دانه یا روغن اکالیپتوس ترکیب کنید.
این مخلوط را روی پوست سر و موها قرار دهید. ترکیب تند و قوی سیر ممکن است برای شپش‌ها غیرقابل‌تحمل باشد و به دفع آن‌ها کمک کند. البته، قبل از استفاده از این روش‌ها بهتر است با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.
درمان خانگی شپش با استفاده از ابزارها و وسایل کاربردی و مؤثر
برای درمان فوری شپش سر در خانه، استفاده از ابزارها و وسایل کمکی می‌تواند بخشی از راه‌حل جامع باشد. برخی از این وسایل شامل شانه‌های مخصوص شپش و وسایل برقی مانند سشوار و اتو مو می‌شود که به طور غیرمستقیم به کاهش آلودگی کمک می‌کنند.
شانه‌کردن موهای مرطوب با شانه شپش
استفاده از شانه‌های نازک و دندانه‌دار (شانه شپش) بر روی موهای مرطوب، می‌تواند به حذف شپش و برخی از تخم‌های آن کمک کند.
در این روش، ابتدا موها مرطوب شده و با افزودن نرم‌کننده، روانی مناسب ایجاد می‌شود. سپس از شانه شپش استفاده شده و کل مو، از ریشه تا انتها، حداقل دو بار شانه‌زنی انجام می‌گردد. این فرآیند باید هر ۳ تا ۴ روز یکبار برای حداقل ۲ هفته تکرار شود تا از بقای شپش جلوگیری شود، اگرچه اثربخشی این روش قطعی نیست.
کم‌آب کردن بدن شپش‌ها با استفاده از سشوار و اتو مو
یک گزینه دیگر در مقابله با شپش، استفاده از دستگاه‌های دارای هوای گرم، جهت کم‌آب کردن بدن شپش و تخم‌های آن است. این دستگاه‌ها معمولاً نیاز به آموزش خاصی دارند و در مراکز حرفه‌ای درمان شپش به کار می‌روند.
استفاده از سشوار معمولی برای این منظور توصیه نمی‌شود، زیرا گرمای بسیار زیاد آن ممکن است باعث سوختن پوست سر شود. بااین‌حال، در برخی موارد از سشوار و حتی اتوی مو با دمای کنترل‌شده به‌عنوان روش‌های کمکی استفاده شده و نتایج موفقیت‌آمیزی داشته‌اند.
درمان سریع شپش سر با داروهای تأییدشده چیست؟
برای درمان قطعی شپش سر، داروهای مختلفی وجود دارد که همگی مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هستند و اثربخشی آن‌ها در کنترل و ازبین‌بردن شپش اثبات شده است. در ادامه، برخی از رایج‌ترین داروهای مورد استفاده را معرفی می‌کنیم:
• لوسیون پرمترین
• لوسیون بنزیل الکل
• لوسیون ایورمکتین
• لوسیون مالاتیون
• سوسپانسیون موضعی اسپینوساد ۰.۹٪
• ترکیب پیرترین‌ها با پیپرونیل بوتاکسید
هر یک از این داروها طبق دستور پزشک مصرف می‌شوند و معمولاً به‌صورت موضعی روی موها استفاده می‌گردند. استفاده نادرست یا ناکامل از این داروها می‌تواند اثربخشی درمان را کاهش دهد، بنابراین پیروی دقیق از دستور مصرف دارو بسیار مهم است.
از کجا بفهمیم شپش‌ها کاملاً از بین رفته‌اند؟
برای اطمینان از موفقیت درمان، نشانه اصلی این است که تا سه هفته پس از شروع درمان، هیچ شپش زنده‌ای بر روی پوست سر مشاهده نشود. در این مدت، اگر تخم شپشی باقی‌مانده باشد و زنده بوده باشد، از تخم بیرون می‌آید و قابل‌مشاهده خواهد بود.
اگر پس از این بازه زمانی حشره‌ای روی سردیده نشد، می‌توان با اطمینان گفت که درمان موفق بوده است. البته نیش‌ها یا پوسته‌ی باقی‌مانده‌ی تخم‌ها ممکن است هنوز روی موها باشند، اما جای نگرانی نیست، چون این بقایا به‌زودی از بین می‌روند. برای ارزیابی نهایی، حتماً توسط پزشک متخصص پوست و مو معاینه شوید.
شپش سر چند روزه درمان می‌شود؟
طول درمان شپش سر معمولاً بین ۲ تا ۳ هفته متغیر است. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است یک دوره درمان کافی نباشد و نیاز به تکرار درمان یا استفاده از داروی مکمل باشد. پیگیری دقیق روند درمان و تکرار آن در صورت لزوم، به ازبین‌رفتن کامل شپش و جلوگیری از بازگشت مجدد آن کمک می‌کند.
خارش ناشی از شپش، آیا باید نگران بود؟
شپش سر اگرچه به‌اندازه برخی از حشرات ناقل بیماری خطرناک نیست، اما نباید آن را نادیده گرفت. خارش ناشی از شپش یکی از آزاردهنده‌ترین نشانه‌های این آلودگی است که می‌تواند لحظات آرام زندگی روزمره را به تجربه‌ای طاقت‌فرسا تبدیل کند.
درحالی‌که شپش برخلاف برخی حشرات مانند پشه، ناقل مستقیم بیماری‌های عفونی خطرناک نیست، اما زندگی طولانی‌مدت آن روی پوست سر، می‌تواند با مشکلاتی همراه باشد که سلامتی پوست و مو را تهدید می‌کند.
شپش از چی بدش میاد؟
شپش‌ها از برخی مواد به‌شدت فراری‌اند. موادی که خاصیت گازدار یا اسیدی دارند، مانند سرکه یا حتی رنگ مو، می‌توانند برای شپش کشنده باشند. این حشرات از بوی تند برخی روغن‌ها مانند روغن درخت چای، روغن اسطوخودوس یا روغن اکالیپتوس نیز فراری هستند و آن‌ها را تحمل نمی‌کنند.
همچنین، شپش از موادی که به موها چسبیده و مانع از رسیدن اکسیژن به بدن آن‌ها می‌شوند بیزار است. این مواد می‌توانند باعث جداشدن شپش از ساقه مو شده و آن‌ها را از بین ببرند.
جمع‌بندی
درمان فوری شپش شامل استفاده از داروهای تایید شده مانند لوسیون‌ها و شامپوهای ضد شپش است که به طور موثر شپش‌ها را از بین می‌برد. روش‌های خانگی همچون استفاده از سرکه، سس مایونز، روغن درخت چای و شانه زدن مو با شانه‌های مخصوص نیز می‌توانند به کنترل و کاهش شپش کمک کنند. مهم‌ترین نکته این است که درمان باید به طور کامل انجام شود و تکرار آن ضروری است. مشاوره با پزشک و استفاده از روش‌های علمی بهترین راه برای درمان شپش است.
