اسهال از بیماری‌های شایع گوارشی است که می‌تواند به صورت موقت، مزمن، خفیف یا شدید بروز کند. طبق آمار جهانی به دست آمده سالانه حداقل ۲ میلیارد بیماری اسهال رخ می‌دهد که از این میزان ۲ میلیون کودک زیر ۵ سال بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. بنابراین شناخت علائم و علت‌های به وجود آمدن این بیماری، همچنین راه‌های درمان اسهال از اهمیت بالایی برخوردار است.
اسهال چیست؟
اسهال نیز مانند یبوست نوع بیماری گوارشی محسوب می‌شود که مهم‌ترین مشخصه آن ابتلاء به مدفوع شل و آبکی است. این بیماری به دلیل عوامل مختلفی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل، مصرف غذاهای فاسد یا آب آلوده رخ می‌دهد. هنگام ابتلاء به آن احتمال کم آبی در بدن و بروز مشکلات و خطرات جدی وجود دارد. به همین دلیل درمان اولیه اسهال مانند تسکین علائم، جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
زمانی‌که فردی دچار اسهال می‌شود با علائم متفاوتی مواجه خواهد شد که مهم‌ترین آنها نفخ یا گرفتگی در ناحیه شکم، نیاز شدید و فوری به اجابت مزاج، حالت تهوع و احساس درد در ناحیه معده به حساب می‌آیند. حتی در مواقع حادتر بیماری همراه با تب، کاهش وزن، کم آبی بدن، استفراغ، دل درد شدید و مشاهده خون در مدفوع بروز می‌کند.
درمان خانگی اسهال
در زمان ابتلا به این بیماری قبل از مصرف دارو، برخی از اقدامات خانگی برای کاهش علائم وجود دارد که می‌توانید آنها را انجام دهید. به طور مثال برخی از غذاها در زمان ابتلا به اسهال نباید خورده شوند و مصرف برخی از آنها نیز برای کاهش علائم بیماری و جلوگیری از دست رفتن آب بدن موثر هستند. همچنین استفاده از برخی داروهای گیاهی می‌تواند باعث از بین رفتن علائم بیماری و بهبود فرد بیمار شود.
برای درمان اسهال چه بخوریم؟
هنگامی که نوبت به درمان این بیماری می‌رسد رژیم غذایی می‌تواند به کاهش علائم بیماری تا بهبودی کامل کمک شایانی کند. به همین دلیل در ادامه چند ماده غذایی مجاز هنگام ابتلاء به این بیماری را بیان خواهیم نمود.
مصرف نوشیدنی‌ها و مایعات
نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات متعادل کننده مانند آبمیوه‌های رقیق شده بدون پالپ، نوشیدنی‌های ورزشی و نوشابی‌های بدون کافئین در طول روز، در روند درمان اسهال باعث می‌شود آب بدن تامین شده و از هیدراته شدن بدن جلوگیری گردد.
مصرف برنج سفید
برنج سفید و پخته شده می‌تواند به قوام مدفوع کمک کند و کربوهیدرات‌های قابل هضم را برای تامین انرژی بدن فراهم نماید.
البته توجه کنید که برنج باید کاملاً ساده پخته شود و از اضافه کردن هرگونه ادویه یا سس که باعث تحریک سیستم گوارش می‌شود خودداری نمایید.
نان تست یا کراکر
وقتی فرد به اسهال مبتلا شود مصرف غذا برایش کاملا مشکل خواهد بود؛ به همین دلیل خوردن موادی که بتواند انرژی بدن را تامین کند و باعث افزایش علائم بیماری نشود اهمیت ویژه‌ای دارد. نان تست ساده و کراکر که از غلات تصفیه شده تهیه می‌شوند نمونه‌ای از این مواد غذایی هستند.
سیب‌زمینی آب پز
سیب‌زمینی آب‌پز منبع بسیار خوبی از کربوهیدرات است که ضمن هضم راحت، انرژی بدن را تامین نموده و باعث حجیم شدن مدفوع می‌شود. بنابراین مصرف آن به کاهش علائم بیماری نیز کمک می‌کند.
مصرف ماست
مصرف ماست ساده کم‌چرب و بدون شیرینی که دارای پروبیوتیک‌های مفید باشد، می‌تواند به بازگرداندن تعادل باکتری‌های روده کمک کند.
مرغ آب‌پز
مرغ ساده، بدون پوست و چربی، ماده غذایی بسیار ساده‌ای است و منبع خوبی برای تامین پروتئین بدن در این دوره محسوب می‌شود.
آبگوشت ساده
آبگوشت یا سوپ‌های ساده خانگی می‌توانند آب و الکترولیت‌ها را بدون ایجاد فشار بر روی سیستم گوارشی در دوره ابتلا به اسهال تامین کنند.
مصرف موز
موز به عنوان ماده غذایی حاوی پتاسیم می‌تواند به درمان بیماری اسهال کمک کرده و باعث سفت شدن مدفوع می‌شود.
مصرف نمک
با توجه به اینکه هنگام ابتلاء به اسهال، مقدار زیادی آب بدن از دست می‌رود، خوردن نمک حاوی عنصر سدیم می‌تواند به عنوان نوعی الکترولیت، در روند درمان اسهال کم آبی ناشی از آن را درمان کند. از طرفی نمک با حفظ ph بدن می‌تواند عفونت‌های ناشی از اسهال را نیز از بین ببرد. بنابراین بهتر است زمان ابتلاء به اسهال در طول روز در فواصل معین، مقداری آب نمک یا دوغ تهیه شده از ماست کم‌چرب، آب و نمک میل نمایید.
برای درمان اسهال چی نخوریم؟
پس از آشنایی با مواردی که در منزل می‌توان برای تسکین علائم بیماری اسهال مصرف نمود یا در این دوره خوردن آنها مجاز هستند، در ادامه به معرفی غذاهایی که نباید استفاده شوند می‌پردازیم.
- محصولات لبنی: هضم این مواد غذایی به دلیل داشتن لاکتوز برای بسیاری از افراد مشکل است و حتی منجر به بروز مشکلات گوارشی مانند اسهال نیز می‌شود. به همین دلیل در این دوران بهتر است که از خوردن مواد لبنی مانند پنیر، شیر و بستنی خودداری کنید.
- غذاهای چرب، تند و سرخ شده: این مواد غذایی سیستم گوارش بدن را تحریک کرده و بالقوه علائم اسهال را بدتر می‌کنند. به همین دلیل بهتر است که در این دوران از مصرف چنین مواد غذایی خودداری نمایید.
3. مواد غذایی فیبردار: غذاهایی مانند غلات میوه‌های خام و سبزیجات از جمله مواد غذایی ملینی هستند که مصرف آنها در دوران ابتلا به اسهال اصلاً توصیه نمی‌شود.
4. نوشیدنی‌های نامناسب: مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای و برخی از نوشابه‌های گازدار و الکلی که به عنوان مواد ادرار آور عمل می‌کنند، ضمن تحریک سیستم گوارش بدن، منجر به اختلال در درمان بیماری اسهال می‌گردند.
5. شیرین کننده‌های مصنوعی: مواد غذایی که حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند با کشیدن آب به سمت روده‌ها، مدفوع را شل کرده و باعث افزایش علائم اسهال می‌شوند. همچنین برخی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند سوربیتول که معمولاً در آبنبات‌های بدون قند، آدامس‌ها و نوشیدنی‌های خاص یافت می‌شود، به دلیل خاصیت ملین بودن مانع درمان اسهال می‌شوند.
مصرف داروهای گیاهی برای درمان بیماری اسهال
نمونه دیگر از اقداماتی که در منزل برای کاهش اثرات بیماری اسهال و درمان آن می‌توان انجام داد، مصرف داروهای گیاهی است. در ادامه مطلب برخی از این داروهای گیاهی را با ویژگی‌هایی که دارند به طور کامل شرح خواهیم داد.
مصرف دارچین برای درمان اسهال
دارچین یکی از ادویه‌های بسیار محبوب و معطر است که در منزل تمامی افراد به راحتی یافت می‌شود.
این ماده غذایی خواص دارویی بی‌شماری داشته، طبعی گرم و خشکی دارد و از خاصیت ضد میکروب و باکتری برخوردار است. به همین دلیل در صورتی‌که عامل اصلی اسهال، ویروس‌ها و باکتری‌ها باشند، مصرف این گیاه دارویی می‌تواند کمک شایانی به کنترل بیماری نماید.
زنجبیل
زنجبیل از قدیمی‌ترین و قویترین داروهای گیاهی برای درمان بیماری اسهال محسوب می‌شود. این گیاه طبعی گرم و خشکی دارد و به دلیل خواص ضد میکروبی و باکتریایی می‌تواند عوامل بیماری‌زا در بیماری اسهال را از بین ببرد. زنجبیل نوع گیاه مسکن نیز محسوب می‌شود و درد شکمی و نفخ ناشی از اسهال را نیز درمان می‌کند.
مصرف خاکشیر برای درمان اسهال
این گیاه دارویی خواص فراوانی دارد و از دیرباز تاکنون برای درمان بیماری یبوست و اسهال استفاده می‌شود. برای درمان بیماری اسهال با خاکشیر باید آن را با آب سرد و کمی عسل مخلوط کرده و میل نمایید. با توجه به اینکه این ماده غذایی خاصیت سم زدایی دارد می‌تواند ضمن تسکین علائم این بیماری، عوامل آن را نیز از بدن دفع کند. بنابراین نوعی معجزه درمان اسهال محسوب می‌شود.
آنغوزه
آنغوزه دارو گیاهی سرشار از آنتی اکسیدان بوده و خواص ضد میکروبی، ویروسی و باکتریایی دارد. مصرف این داروی گیاهی می‌تواند اسهال را کنترل کرده، منجر به درمان علائم بیماری و تقویت معده شود.
بابونه
به عنوان یکی از بهترین و موثرترین گیاهان دارویی برای درمان اسهال می‌توان به بابونه اشاره نمود. این گیاه خاصیت ضد درد دارد و مشکلات درد معده را در زمان ابتلا به اسهال درمان می‌کند. همچنین می‌تواند التهابات روده را نیز کاهش دهد.
درمان اسهال کودکان
این روش‌های درمانی برای بزرگسالان توصیه می‌شود ولی در مورد بروز اسهال در کودکان باید در صورت تداوم یا بدتر شدن علائم به پزشک کودکان مراجعه نمایید. به‌طور کلی برخی از اقدامات اولیه برای درمان بیماری اسهال در کودکان عبارتند از:
- خوردن مایعات: در این دوران با در نظر گرفتن سن کودک می‌توانید از مایعاتی مانند آب، آبمیوه‌های رقیق بدون پالپ و شکر یا آبگوشت‌های ساده استفاده کنید.
- مصرف محلول خوراکیORS: از مهم‌ترین اقدامات درمانی کودکان جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته در بدن است. برای این منظور می‌توانید از محلول ORS جهت حفظ تعادل نمک، قند و آب در بدن آنها استفاده نمایید.
- تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک: در کودکان شیرخوار تغذیه منظم با شیر مادر یا شیر خشک جهت جلوگیری از کم آبی بدن بسیار ضروری است.
4. مصرف مواد غذایی مجاز: خوردن مواد غذایی مانند موز، برنج، سیب و نان تست در این دوران باعث تامین انرژی و کاهش علائم بیماری می‌شود.
5. مصرف پروبیوتیک‌ها: مصرف پروبیوتیک‌ها که دوز مناسب آن باید توسط پزشک متخصص اطفال تعیین گردد، می‌تواند منجر به کاهش مدت و شدت اسهال در کودکان شود.
6. توصیه‌های مهم: در زمان ابتلاء کودکان به این بیماری باید سن کودک را در مصرف مواد غذایی مجاز در نظر بگیرید. همچنین از مصرف خودسرانه دارو برای کودکان پرهیز نمایید. در نهایت در صورت عدم نوشیدن مایعات از طرف کودک، علائم کم‌آبی بدن، شدت بیماری، بی‌حالی، تب، دفع خون در مدفوع یا ادامه دار بودن بیماری پس از چند روز، برای درمان اسهال حتما به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید.
درمان اسهال آبکی
اسهال آبکی معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی رخ می‌دهد و برای درمان آن باید در ابتدا مایعات مصرفی را افزایش داده تا از هیدراته شدن بدن جلوگیری شود. در مرحله بعد خوردن غذاهای سبک و مجاز، استفاده از داروهای گیاهی و استراحت کافی می‌تواند باعث بهبود علائم بیماری و تسریع در روند درمان آن شود. علاوه بر آن مصرف برخی از داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید یا مکمل‌های الکترولیتی مانند سودوکرم نیز در درمان این بیماری بسیار مفید خواهد بود.
لازم به ذکر است اسهال ویروسی بسیار مسری است، بنابراین در زمان ابتلا به آن جهت جلوگیری از سرایت بیماری به دیگران باید به رعایت بهداشت شخص توجه بیشتری نمایید. از این‌رو هنگام مراجعه به دستشویی دست‌ها را چندین بار شسته و محیط سرویس بهداشتی را مدام ضدعفونی کنید.
قرص درمان اسهال
برای درمان بیماری اسهال داروهای شیمیایی وجود دارد که باید در صورت حاد شدن بیماری پس از مراجعه به مراکز درمانی و تجویز پزشک مصرف شوند. دیفنوکسیلات، یدوکینول، مترونیدازول، سیپروفلوکساسین، بیسموت، لوپرامید، ایمودیوم و هیوسین اسامی برخی از قرص‌های اسهال برای درمان اسهال شدید در بزرگسالان محسوب می‌شوند.
سخن پایانی
دفع مدفوع برای سلامتی بدن بسیار ضروری بوده و ظاهر و علائم غیر طبیعی آن نشان دهنده وجود برخی از عوامل بیماری‌زا در بدن است. به عنوان مثال دفع حجم زیاد مدفوع آبکی که اسهال نامیده می‌شود، می‌تواند منشأ بیماری‌های باکتریایی، ویروسی یا انگلی باشد که باید بررسی گردد. اسهال معمولاً از طریق غذا وارد بدن می‌شود و در درمان آن مهم‌ترین نکته، کنترل آب از دست رفته بدن است. در نهایت در صورتی‌که پس از چند روز روند بیماری با شدت اولیه ادامه داشت و با قویترین داروی گیاهی برای اسهال نیز درمان باید برای درمان اسهال به پزشک متخصص مراجعه کنید.
افزودن دیدگاه