اگر تا به حال به داروخانه‌ای مراجعه کرده باشید و نگاهی به فاکتور نهایی داروهای‌تان انداخته باشید، احتمالاً با عنوانی به نام «حق فنی داروخانه» مواجه شده‌اید؛ مبلغی که شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما پشت آن مفهومی مهم و تخصصی نهفته است. در سال 1404، این حق فنی و تعرفه‌های خدمات دارویی با تغییراتی همراه بوده‌اند که دانستن آن‌ها برای همه، از بیماران گرفته تا فعالان حوزه سلامت، اهمیت دارد. از سوی دیگر، تکنسین داروخانه یا همان دستیار داروساز، به عنوان یکی از مشاغل پرتقاضا و رو به رشد در سال‌های اخیر، نقشی کلیدی در ارائه خدمات دارویی ایفا می‌کند. اما واقعاً درآمد یک تکنسین داروخانه در سال 1404 چقدر است؟
حق فنی داروخانه چیست؟
این حق که گاه با عنوان تعرفه خدمات دارویی نیز شناخته می‌شود، مبلغی ثابت است که برای هر نسخه دریافت می‌گردد و به تعداد اقلام دارویی موجود در نسخه ارتباطی ندارد. این هزینه که سالانه توسط سازمان غذا و دارو تعیین و ابلاغ می‌شود، در داروخانه‌های خصوصی، دولتی، خیریه و مراکز عمومی غیردولتی مقادیر متفاوتی دارد و بیشترین میزان آن مربوط به داروخانه‌های خصوصی و کمترین میزان آن مربوط به داروخانه‌های دولتی است.
حق فنی داروخانه 1404
بر اساس آخرین تعرفه‌ها در سال 1404، تعرفه‌ها و حق فنی داروخانه 1404 به شرح زیر است:
- هزینه حق فنی در داروخانه جهت یک نسخه 336,000 ریال
- برای اقلام بدون نسخه OTC در هر مراجعه 36,100 ریال
تمامی داروخانه‌ها نیز ملزم هستند این جدول تعرفه‌ها را در معرض دید مراجعان نصب کنند.
طبق مصوبه دولت، برای داروخانه‌های دولتی، حق فنی هر نسخه معادل 15 درصد بهای نسخه و حداکثر تا سقف 500 تومان در نظر گرفته شده و در داروخانه‌های خصوصی، برای نسخه‌های کمتر از 1500 تومان، این مبلغ 400 تومان و برای نسخه‌های بیش از 1500 تومان، 1000 تومان تعیین شده است.
همچنین داروخانه‌های شبانه‌روزی مجازند در ایام تعطیل و ساعات 22 شب تا 8 صبح، حداکثر 20 درصد بیشتر از این تعرفه‌ها دریافت کنند. تعرفه خدمات دارویی برای داروهای بدون نسخه نیز معادل 15 درصد مبلغ کل دارو و حداکثر تا سقف 400 تومان محاسبه می‌شود.
حقوق تکنسین داروخانه در سال ۱۴۰۴
در سال ۱۴۰۴، حقوق تکنسین‌های داروخانه با افزایش قابل توجهی همراه بوده است. مطابق با قانون، کارفرمایان موظف به افزایش ۲۰ درصدی حقوق کارکنان خود هستند. حقوق پایه تکنسین داروخانه در سال ۱۴۰۴ به ۱۰۳,۹۰۹,۶۸۰ ریال رسیده است. علاوه بر حقوق پایه، مزایای دیگری نیز در نظر گرفته شده است که شامل موارد زیر است:
- حق بن کارگری: ۱۹,۶۰۰,۰۰۰ ریال
- حق مسکن: ۹,۷۵۰,۰۰۰ ریال
- حق اولاد (برای هر فرزند): ۱۰,۳۹۰,۹۶۸ ریال
عوامل تأثیرگذار بر میزان حقوق شامل سابقه کار، مهارت در نسخه‌خوانی، آشنایی با نرم‌افزارهای داروخانه، سطح تحصیلات، نوع همکاری (تمام‌وقت یا پاره‌وقت) و محل جغرافیایی فعالیت است. در جدول زیر میزان حقوق تکنسین داروخانه در سال ۱۴۰۴ را مشاهده می‌کنید:
وضعیت شغلی/شخصی
شرح
مبلغ (تومان)
حقوق پایه وزارت کار (ماهانه)
برای تکنسین با سابقه کم
5,157,000
حقوق تکنسین با سابقه بالا
حداکثر دریافتی (تقریبی)
15,000,000
حقوق پایه رسمی سال ۱۴۰۴
طبق افزایش رسمی
10,390,968
تکنسین‌هایی که به صورت ساعتی کار می‌کنند، در سال ۱۴۰۴ دستمزدی برابر با ۴۷۲,۵۳۲ ریال در هر ساعت دریافت می‌کنند. برای روزمزدها نیز مبلغ ۳,۴۶۳,۶۵۶ ریال به‌عنوان حداقل دستمزد روزانه تعیین شده است. در یک مقایسه درامد هوشبری و پرستاری و تکنسین‌های داروخانه می‌توان اینگونه گفت که در حالی که حقوق پایه تکنسین داروخانه حدود ۱۰ میلیون تومان است، درآمد پرستاران و فارغ‌التحصیلان هوشبری نیز در بازه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان قرار دارد.
مسئول فنی داروخانه در سال 1404 چقدر حقوق دریافت می‌کند؟
طبق اعلام انجمن داروسازان ایران، میزان حقوق مسئول فنی داروخانه ۱۴۰۴ برای یک ماه کاری 192 ساعته و با 44 ساعت کار در هفته، معادل 32 میلیون تومان تعیین شده است. همچنین مبلغ پرداختی بابت هر ساعت اضافه‌کاری با ضریب 1.4 محاسبه شده و معادل 194 هزار تومان خواهد بود. در مراکز دارویی دولتی، شرکت‌های دارویی و داروخانه‌های وابسته به هلال احمر، حقوق مسئول فنی برابر با 38 میلیون و 500 هزار تومان اعلام شده است.
درآمد دکتر داروساز
میزان درآمد دکتر داروساز در ایران به چند عامل مهم بستگی دارد:
- اولین عامل محل کار اوست. اینکه در داروخانه فعالیت کند یا در بیمارستان و یا شرکت‌های دارویی، تأثیر مستقیمی بر میزان دریافتی دارد.
- سابقه شغلی نیز از دیگر عوامل کلیدی است و معمولاً افراد با تجربه بیشتر، حقوق بالاتری دریافت می‌کنند.
- نوع مدرک دانشگاهی هم نقش مهمی دارد، به‌طوری که سطح تحصیلات می‌تواند در درآمد تأثیرگذار باشد.
- نوع موسسه‌ای که داروساز در آن مشغول به کار است، از جمله دولتی یا خصوصی بودن آن و زمینه‌ای که در آن فعالیت می‌کند نیز از عوامل تعیین‌کننده میزان حقوق به شمار می‌روند.
در این میان، آگاهی از فرق داروسازی و فارماکولوژی نیز می‌تواند در انتخاب مسیر شغلی و میزان درآمد افراد مؤثر باشد. به‌طور میانگین، درآمد ماهانه یک دکتر داروساز در کشور بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون تومان برآورد می‌شود. البته این عدد می‌تواند بسته به شرایط فردی و شغلی کمتر یا بیشتر باشد.
حقوق داروساز بالینی در بیمارستان
داروسازان بالینی که در بیمارستان‌ها فعالیت دارند، به دلیل نقش مستقیم در مراقبت از بیماران و همکاری با تیم درمان، از درآمد بالاتری نسبت به دیگر شاخه‌های داروسازی برخوردار هستند. پیچیدگی‌های درمانی و مسئولیت‌های تخصصی آن‌ها، از جمله مشاوره دارویی به پزشکان، از دلایل این تفاوت درآمد است.
حقوق داروساز بالینی در شرکت های داروسازی
داروسازان بالینی که در شرکت‌های دارویی فعالیت می‌کنند نیز درآمد قابل توجهی دارند. تخصص آن‌ها در حوزه‌هایی مانند توسعه دارو، کنترل کیفیت و رعایت استانداردهای تولید، موجب می‌شود که شرکت‌ها حاضر به پرداخت دستمزد بالاتری برای آن‌ها باشند. البته میزان حقوق در این حوزه، بر اساس تجربه، زمینه تخصصی و موقعیت جغرافیایی می‌تواند متفاوت باشد.
خدمات قابل ارائه در تعرفه خدمات دارویی
تعرفه خدمات دارویی شامل خدماتی است که توسط مسئول فنی داروخانه و تکنسین‌ها ارائه می‌شود. این خدمات به شرح زیر هستند:
- حضور فعال در داروخانه، بررسی نسخه‌ها و انطباق داروها با مشخصات بیمار، مشاوره در مورد دوز، عوارض و تداخلات دارویی، عرضه اقلام بدون نسخه طبق ضوابط، بسته‌بندی مجدد با رعایت اصول بهداشتی، بررسی ابهامات نسخه و در صورت نیاز هماهنگی با پزشک، نظارت بر شرایط نگهداری دارو و گزارش نواقص به مراجع ذی‌ربط.
سیاست‌گذاری‌های کلی حوزه دارو و داروخانه در سطح کشور توسط سازمان غذا و دارو زیرمجموعه وزارت بهداشت انجام می‌گیرد و معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی هر استان، مسئول اجرایی آن هستند. در استان تهران، این مسئولیت بر عهده سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی است.
خدماتی همچون تشخیص داروی تجویز شده، اطمینان از اصالت دارو، بررسی تاریخ مصرف و توضیحات لازم به بیمار، جزو خدمات حرفه‌ای دارویی محسوب شده و مشمول دریافت تعرفه حق فنی هستند. لازم به ذکر است که هزینه ساخت داروهای ترکیبی در داروخانه، جدا از مبلغ حق فنی محاسبه می‌گردد.
تاریخچه داروخانه و دریافت تعرفه خدمات دارویی
نخستین بار در سال ۱۳۶۵، هم‌زمان با دوران جنگ، حق فنی در داروخانه‌های کشورمان به‌عنوان راهکاری برای جبران بخشی از هزینه‌های تأمین دارو وضع شد. در آن زمان، به دلیل اینکه بیشتر کارخانه‌های دارویی تحت مالکیت دولت بودند و قیمت دارو برای مدت‌ها تغییری نداشت، دولت تصمیم گرفت با تعیین این حق، بخشی از فشارهای مالی را کاهش دهد. با وجود پایان جنگ و تغییر شرایط اقتصادی، این تعرفه حذف نشد و تا امروز نیز به‌عنوان جزئی از فاکتور داروخانه‌ها از بیماران دریافت می‌شود.
شایان توجه است که دریافت این مبلغ فقط مختص ایران نیست و در کشورهای دیگر نیز با نام‌هایی مانند هزینه توزیع دارو، از بیماران اخذ می‌شود. با این تفاوت که در ایران تعرفه به‌صورت ثابت و سالانه توسط دولت تعیین و ابلاغ می‌گردد، در حالی‌که در دیگر کشورها میزان آن متغیر بوده و تابع رقابت و شرایط هر داروخانه است.
دریافت این هزینه در واقع بابت خدماتی است که داروخانه‌ها به بیماران ارائه می‌دهند. همچنین هزینه‌های عملیاتی مانند آب، برق، حقوق کارکنان و تعمیرات نیز از جمله دلایل اخذ این تعرفه به شمار می‌آیند.
معرفی تکنسین داروخانه و وظایف آن
برای علاقه‌مندان به دنیای دارو و درمان، به‌ویژه در سنین پایین، آشنایی با شغل داروسازی برای کودکان می‌تواند الهام‌بخش مسیرهای شغلی آینده باشد. تکنسین داروخانه یکی از موقعیت‌هایی است که با آموزش‌های مشخص قابل دستیابی است.
تکنسین داروخانه فردی است که اطلاعات لازم در زمینه داروها و نسخه‌خوانی را از طریق گذراندن دوره‌های آموزشی کسب کرده و یکی از اعضای کلیدی در داروخانه محسوب می‌شود. این فرد باید به‌خوبی با موارد مصرف، عوارض احتمالی و محدودیت‌های دارویی آشنا باشد و بتواند نسخه‌های دارویی را تشخیص داده، توضیحات لازم را به بیماران ارائه دهد و به پرسش‌های آن‌ها پاسخ دهد.
ورود به شغل تکنسین داروخانه نیازمند گذراندن دوره کارآموزی است که ممکن است با حقوق پایین آغاز شود، اما با افزایش تجربه، میزان درآمد نیز رشد می‌کند. یک تکنسین توانمند باید مهارت لازم در تشخیص نام‌های مختلف داروها داشته باشد و در نسخه‌خوانی با سرعت و دقت عمل کند.
هرچند نحوه تقسیم وظایف در داروخانه‌ها ممکن است متفاوت باشد، اما وظایف مشترکی برای تکنسین‌ها وجود دارد که بر اساس تجربه و سن افراد تعیین می‌شود. وظایف تکنسین داروخانه شامل موارد زیر است:
- برچسب‌گذاری داروها
- ساماندهی قفسه‌ها
- کنترل موجودی و تاریخ انقضای داروها
- آشنایی با انواع بیمه‌ها و شیوه‌های پرداخت
- تحویل دارو به بیماران و دریافت وجه
- پاسخگویی به سوالات و مشکلات بیماران
- ارائه اطلاعات در مورد مصرف داروها
- همکاری با داروساز در تهیه داروهای ترکیبی
- رسیدگی به امور مالی
- وارد کردن نسخه‌ها به سیستم
- خواندن نسخه‌ها
بررسی میزان درآمد یک داروخانه
درآمد داروخانه به عوامل گوناگونی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها، محل قرارگیری داروخانه است. هرچه موقعیت جغرافیایی داروخانه در منطقه‌ای پررفت‌وآمدتر باشد، میزان مراجعه و در نتیجه درآمد آن نیز بیشتر خواهد بود. قرار داشتن در نزدیکی مراکز درمانی و مطب پزشکان نیز از عوامل تأثیرگذار محسوب می‌شود. علاوه بر این، خرید مجوز داروخانه نیز یکی از اقدامات ابتدایی اما پرهزینه‌ای است که پیش از شروع فعالیت باید مد نظر قرار گیرد.
جمع‌بندی
حق فنی داروخانه، مبلغ ثابتی است که بابت خدمات دارویی توسط داروساز و تکنسین دریافت می‌شود و در سال 1404 با تعرفه‌های جدیدی همراه شده است. این مبلغ برای هر نسخه برابر با 336,000 ریال و برای داروهای بدون نسخه معادل 36,100 ریال تعیین شده است. تعرفه‌ها با توجه به نوع داروخانه (خصوصی، دولتی، خیریه) متفاوت بوده و نظارت بر اجرای آن بر عهده سازمان غذا و دارو و معاونت‌های استانی است. این مبلغ، هزینه خدماتی از جمله بررسی نسخه‌ها، مشاوره دارویی، کنترل عوارض و تداخل داروها، مدیریت موجودی و نگهداری اصولی داروها را پوشش می‌دهد.
