امروزه با افزایش شیوع دیابت و مشکلات متابولیکی، شناخت بهترین روش‌ها برای کاهش قند خون، به یکی از دغدغه‌های اصلی بسیاری از افراد تبدیل شده است. از این‌رو اکثر مبتلایان به دیابت به دنبال قوی‌ترین پایین‌آورنده قند خون هستند تا بتوانند به کمک آن، سطح گلوکز خون خود را کنترل کنند. در این مطلب قصد داریم به برخی از روش‌های پایین‌آورنده قند خون که شامل ترکیبی از گیاهان دارویی، تغییرات در رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی است اشاره نموده تا در صورت نیاز بتواند راه‌گشایی برای شما باشد.
میزان طبیعی قند خون در بدن چقدر است؟
با توجه به اهمیتی که قند خون، به عنوان منبع اصلی انرژی سلول‌ها و تنظیم کننده عملکرد ارگان‌ها و سیستم‌های مختلف بدن دارد، هر فردی باید از میزان طبیعی آن اطلاعات کافی داشته باشد تا در صورت بروز هر نوع تغییراتی، بتواند اقدامات ضروری و به موقع را انجام دهد.
بهطورکلی قند خون ناشتا در افراد سالم، حدود ۷۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است و بعد از غذا امکان دارد تا ۱۲۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر افزایش یابد. اما برای بیماران دیابتی، سطح قند خون ناشتا باید نزدیک به ۱۳۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد و پس از وعده غذایی به حدود ۱۸۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر برسد. اما اگر سطح قند خون به مقادیر بالاتری مانند ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر برسد، لازم است فوراً اقداماتی برای کاهش آن انجام شود تا از بروز عوارض جدی جلوگیری گردد.
عوامل مؤثر بر افزایش قند خون چیست؟
افزایش ناگهانی قند خون ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عادات غذایی نامناسب، استرس، چاقی، زمینه‌های ژنتیکی و همچنین سطح فعالیت بدنی مرتبط باشد. اما یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش قند خون، ابتلا به دیابت است که در سال‌های اخیر به طرز چشمگیری در سراسر جهان شیوع یافته است.
البته دیابت به دو نوع اصلی دیابت نوع اول و دیابت نوع دوم تقسیم می‌شود که در دیابت نوع اول، بدن به دلیل اختلالات خودایمنی یا مشکلات ژنتیکی نمی‌تواند انسولین مورد نیاز خود را تولید کند. بنابراین افراد مبتلا به این نوع دیابت، نیاز به تزریق انسولین دارند و باید با مدیریت رژیم غذایی و فعالیت‌های بدنی، از نوسانات قند خون خود جلوگیری کنند.
از طرفی در دیابت نوع دوم که شایع‌ترین نوع دیابت در بزرگسالان است، بدن نمی‌تواند به طور مؤثر از انسولین استفاده کند و این موضوع باعث افزایش مداوم سطح قند خون می‌شود. در نهایت اگر این وضعیت کنترل نشود، می‌تواند به پیش‌دیابت و سپس به دیابت کامل تبدیل گردد.
چگونه می‌توان قند خون را کاهش داد؟
برای افرادی که به پیش دیابت، دیابت یا به سایر مشکلات مرتبط با افزایش قند خون مبتلا هستند، توجه به رژیم غذایی اهمیت ویژه‌ای دارد. در کنار این موضوع، عواملی چون وزن بدن، استرس، سطح فعالیت بدنی و حتی ژنتیک نیز نقش به‌سزایی در کنترل قند خون ایفا می‌کنند. به همین دلیل پیگیری وضعیت سلامتی تحت نظر پزشک، برای مدیریت بهتر دیابت بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
البته باید به این نکته توجه داشت که گیاهان دارویی و برخی از مکمل‌ها نیز وجود دارند که می‌توانند به کنترل علائم بیماری دیابت کمک کرده و عوارض آن را کاهش دهند؛ به شرط این‌که با درمان‌های اصلی، زیر نظر پزشک متخصص ترکیب شوند. چرا که برخی از آنها ممکن است با داروهایی همچون داروهای موثر بر کاهش قند و چربی خون تداخل داشته و منجر به تغییرات ناگهانی در سطح قند خون شوند. بر همین اساس در ادامه به برخی از گزینه‌های درمانی که برای کنترل قند خون می‌توان در نظر گرفت اشاره خواهیم کرد.
ورزش منظم
تمرینات هوازی نظیر پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا به همراه فعالیت‌هایی مثل یوگا، با افزایش مصرف انرژی و تحریک عضلات، می‌توانند در کنترل و کاهش سطح قند خون موثر باشند.
کاهش وزن
کاهش وزن برای افرادی که دچار مشکل اضافه وزن هستند، می‌تواند راهکاری مؤثر برای کنترل قند خون باشد. بهطورکلی بالا رفتن وزن، معمولاً باعث افزایش مقاومت بدن به انسولین می‌شود که در نتیجه قند خون را بالا می‌برد.
مدیریت استرس
استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و تمرینات یوگا می‌تواند به کاهش استرس و در نتیجه کنترل بهتر قند خون کمک کند.
خواب کافی
انجام خواب کافی که معمولاً بین ۷ تا ۸ ساعت در هنگام شب است، منجر به کنترل میزان گلوکز در خون و حفظ سلامت بدن می‌شود.
قوی‌ترین پایین‌آورنده قند خون چیست؟
از زمان‌های قدیم، انسان‌ها به خواص درمانی گیاهان و مواد طبیعی پی برده‌اند و در تلاش بوده‌اند تا از این منابع، برای حفظ سلامتی و درمان بیماری‌ها بهره‌برداری کنند. در همین راستا شناخت مواد غذایی که می‌توانند به کاهش سطح قند خون کمک کنند، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
هرچند نمی‌توان به‌طور قطع، ماده غذایی را معرفی کرد که فوراً سطح قند خون را کاهش دهد، اما ثابت شده است که برخی از مواد غذایی به کاهش میانگین گلوکز خون در طولانی‌مدت کمک می‌کنند. در ادامه به تعدادی از مؤثرترین مواد کاهنده قند خون اشاره خواهیم کرد.
سیاه دانه و تنظیم قند خون
با افزایش سطح قند خون، تعداد افرادی که به داروهایی نظیر متفورمین روی می‌آورند، به طور چشمگیری در حال افزایش است. اما استفاده از متفورمین می‌تواند با عوارض جانبی مختلفی از جمله دل‌درد، اسهال، نفخ، ضعف عمومی بدن، دردهای عضلانی، سردرد و حتی عفونت‌های تنفسی همراه باشد. اما در کنار این دارو، دانه‌های گیاهی وجود دارند که می‌توانند در بهبود تحمل گلوکز، مشابه به متفورمین عمل کرده، درحالی‌که هیچ‌گونه عارضه جانبی ندارند.
طبق تحقیقات علمی که بر روی دانه‌های گیاهی درمان دیابت صورت پذیرفته، نشان داده که سیاه‌دانه یکی از این گیاهان دارویی موثر است. برای این‌که بدانید سیاه دانه برای چی خوبه باید بدانید، یکی از ترکیبات فعال موجود در سیاه‌دانه تیموکینون (thymoquinone) نام دارد که از خواص ضد دیابتی قوی برخوردار است. در واقع این ترکیب می‌تواند به کاهش اشتها، کاهش جذب گلوکز در روده، پایین آوردن سطح گلوکز خون، کلسترول و تری‌گلیسیرید کمک کند.
همچنین این گیاه با تحریک سلول‌های بتا در پانکراس که مسئول ذخیره و آزادسازی انسولین هستند، می‌تواند سطح قند خون را کنترل کند. در واقع این عمل باعث می‌شود که سرعت ورود قند به جریان خون کاهش یابد و دیابت نوع 2 در حالت خفیف نگه داشته شود.
در ضمن نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که استفاده از سیاه‌دانه به عنوان یک داروی گیاهی پیشگیرانه نیز بسیار مؤثر خواهد بود، به ویژه اگر در مراحل اولیه دیابت یا پیش‌دیابت مصرف آن آغاز شود.
طریقه مصرف سیاه دانه
برای کاهش قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم، پیشنهاد می‌شود، این افراد روزانه ۲ گرم سیاه دانه را مصرف کنند. این میزان مصرف نه تنها به پایین آوردن قند خون کمک می‌کند بلکه منجر به کاهش مقاومت به انسولین نیز می‌گردد. خوب است بدانید که استفاده از عصاره سیاه دانه به صورت روزانه طی مدت دو ماه و در دوزهای ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم، می‌تواند در درمان فشار خون بالا نیز مؤثر باشد. در واقع می‌توان از این دانه گیاهی به عنوان یکی از روش‌های ترکیبی برای کاهش قند و فشار خون نام برد.
البته لازم است بدانید که سیاه دانه نیز مشابه بسیاری از دانه‌های دیگر مانند کنجد، دارای پوسته‌ای سخت و مقاوم بوده که باعث می‌شود معده آن را به‌راحتی هضم نکند. به همین دلیل اگر این دانه‌ها بدون شکستن یا جویدن مصرف شوند، به سرعت از بدن دفع می‌گردند و خواص مفید آنها به بدن نمی‌رسد. بنابراین توصیه می‌شود قبل از مصرف سیاه دانه، آن را به‌خوبی جویده یا حتی پیش از استفاده آسیاب کنید.
بهطورکلی جویدن سیاه دانه صبح ناشتا، باعث خروج مواد سمی و شیمیایی از کبد می‌شود. البته این عمل ضمن تنظیم عملکرد کبد، نفخ و گاز معده را نیز کاهش می‌دهد. علاوه بر آن مصرف سیاه دانه در این زمان از روز یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت سیستم ایمنی بدن بوده و از بدن در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند.
خواص سیاه دانه برای مردان
سیاه دانه دارای خواص است که می‌تواند به بهبود عملکرد جنسی آقایان کمک کند. همچنین مصرف این گیاه در افزایش سایز آلت تناسلی و حل مشکلات نعوظ در آقایان نیز موثر است.
خواص سیاه دانه برای زنان
تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیب عسل و سیاه دانه می‌تواند در درمان تنبلی تخمدان و ناباروری تأثیرگذار باشد. در واقع این ترکیب به بهبود تخمک‌گذاری و تنظیم قاعدگی کمک کرده و با تنظیم سطح هورمون‌ها و فرآیندهای باروری که برای باردار شدن حیاتی هستند، در از بین بردن مشکل ناباروری در بانوان موثر خواهد بود.
عوارض جانبی و مضرات سیاه دانه
سیاه دانه به عنوان یک گیاه دارویی، دارای خواص بسیاری است. این خواص شامل کاهش التهاب‌ها، تسکین دردها، مبارزه با عفونت‌ها و کاهش تب می‌شود. همچنین به دلیل برخورداری از خاصیت آنتی‌اکسیدانی، احتمال پیشگیری از برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. با این‌وجود چون شواهد علمی در مورد ایمنی و تأثیرگذاری سیاه دانه هنوز محدود است، قبل از شروع مصرف مکمل‌های سیاه دانه مشورت با پزشک الزامی خواهد بود.
مضرات سیاه دانه برای مردان
استفاده از دانه یا روغن سیاه دانه در مقادیر توصیه شده، برای مردان عموماً بی‌خطر است. اما در موارد نادر ممکن است برخی افراد با عوارض خفیفی همچون مشکلات گوارشی، حالت تهوع یا نفخ مواجه شوند.
دارچین
دارچین یکی دیگر از مواد غذایی با خواص فوق‌العاده است که باعث افزایش حساسیت به انسولین در سلول‌ها می‌شود و تأثیرات مثبتی بر کنترل دیابت دارد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف روزانه یک لیوان از دمنوش دارچین می‌تواند به کاهش قند خون، کاهش LDL و افزایش HDL کمک کند.
زردچوبه
زردچوبه نیز همانند دارچین دارای خواص درمانی بی‌شماری است و به عنوان یک داروی ضد سرطان شناخته می‌شود. همچنین ترکیب کروکومین موجود در زردچوبه به کاهش قند خون کمک کرده و با خاصیت‌های آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی خود، می‌تواند به تسهیل روند درمان دیابت کمک کند.
کلاهک بادمجان
ترکیبات موجود در بادمجان به‌طور خاص در کلاهک آن، تأثیرات مثبتی بر روی فشار خون دارند و به بهبود عملکرد آنزیم‌هایی که مسئول متابولیسم چربی هستند، می‌پردازند. همچنین این بخش از بادمجان، یکی از قوی‌ترین و سریع‌ترین موادغذایی در کاهش قند خون شناخته می‌شود. در کل بادمجان به دلیل کالری پایین و نمایه گلایسمی کم، گزینهای سالم در رژیم غذایی بوده و منبعی غنی از املاح معدنی مانند کلسیم، آهن، روی، منیزیم، پتاسیم و مقداری سدیم است.
بامیه
بامیه یکی از گیاهان مؤثر در کنترل قند خون است، اما تأثیر آن معمولاً پس از چند هفته مصرف مشهود می‌شود. برای استفاده از بامیه کافی است چند عدد از آن را نصف کرده و در یک لیوان آب سرد به مدت 7 ساعت خیس کنید، سپس این مخلوط را قبل از صبحانه به صورت ناشتا میل نمایند.
سیر
اگر به دنبال خوراکی هستید که بتواند قند خون را تنظیم کند، سیر بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. این گیاه حاوی فیبر و آلیسین بوده که می‌تواند حساسیت سلول‌های بدن به انسولین را افزایش دهد و به این ترتیب موجب تنظیم قند خون شود.
آووکادو
آووکادو با کاهش جذب گلوکز خون، می‌تواند اثرات دیابت را به طور قابل توجهی کاهش دهد. در واقع گنجاندن این میوه در رژیم غذایی افراد مبتلا به قند خون بالا می‌تواند گامی مؤثر در مدیریت عوارض ناشی از این بیماری باشد. همچنین آووکادو یک میوه مغذی و منبعی غنی از چربی‌های سالم و فیبر است؛ به همین دلیل به کاهش احساس گرسنگی و کنترل وزن نیز کمک می‌کند.
دمنوش گزنه
گزنه یکی از گیاهان برجسته در طب سنتی است که تأثیر زیادی در کاهش قند خون دارد و با کاهش سطح گلوکز، به تنظیم قند خون کمک می‌کند.
عرق بابا آدم
عرق بابا آدم که با نام‌های فیل‌گوش و لوف نیز شناخته می‌شود، دارای خواص درمانی بسیاری است که یکی از بارزترین آنها، توانایی در کاهش قند خون به شمار می‌رود.
عرق برگ گردو
تهیه عرق از برگ‌های درخت گردو و مصرف روزانه آن، تأثیر چشمگیری بر کاهش سطح قند خون، در افراد مبتلا به این بیماری دارد.
ریحان
وجود فلاوونویدها در ساختار این گیاه می‌تواند به طور مؤثری قند خون را کاهش دهد. بنابراین توصیه می‌گردد برای کاهش قند خون، این سبزی خوشمزه را در کنار دیگر سبزیجات، به‌صورت روزانه و در ترکیب با سایر مواد غذایی مصرف نمایید. همچنین می‌توان ریحان را به شکل دم کرده یا جوشانده تهیه و برای کنترل سطح قند خون استفاده کنید.
شوید
شوید به دلیل توانایی در افزایش ترشح انسولین، می‌تواند به کاهش قند خون کمک کند. این گیاه را می‌توان به طرق مختلفی در تهیه برخی از غذاها استفاده کرد تا از خواص آن بهره‌مند شد.پ
نقش سرکه سیب در کاهش قند خون چیست؟
سرکه سیب که از تخمیر سیب به دست می‌آید، قرن‌ها است که به عنوان گزینهای برای درمان دیابت و کنترل سطح قند خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق تحقیقات علمی انجام شده، این نوع سرکه با کند کردن هضم کربوهیدرات‌ها در روده، افزایش حساسیت به انسولین و جذب بهتر گلوکز توسط سلول‌های عضلانی به عنوان قوی‌ترین پایین‌آورنده قند خون شناخته می‌شود. بر همین اساس به افرادی که با قند خون بالا دست و پنجه نرم می‌کنند، پیشنهاد می‌شود که 1 تا 2 قاشق غذاخوری سرکه سیب را با یک لیوان آب ترکیب کرده و پیش از هر وعده غذایی بنوشند.
آب
آب که از عناصر حیاتی برای سلامتی بدن محسوب می‌شود، نقش اساسی در تنظیم قند خون دارد. در واقع هنگامی‌که قند خون بالا می‌رود، بدن تلاش می‌کند تا با دفع قند اضافی از طریق ادرار، میزان آن را متعادل کند. همین فرآیند ممکن است منجر به کم‌آبی بدن و افزایش مجدد قند خون شود. بنابراین نوشیدن مقدار کافی آب یا روزانه حدود 8 لیوان، کمک می‌کند تا بدن هیدراته بماند و قند اضافی آن نیز دفع گردد.
قهوه
کافئین موجود در این نوشیدنی تأثیرات مثبتی بر سلامتی بدن داشته و به تنظیم قند خون کمک می‌کند. بهطورکلی بر اساس تحقیقات صورت پذیرفته، کافئین قادر است حساسیت به انسولین را افزایش دهد. اما باید توجه داشت که مصرف بیش از حد آن نیز، منجر به افزایش استرس و اضطراب می‌شود.
چای سبز
چای سبز به خاطر وجود آنتی‌اکسیدان‌های غنی، به ویژه کاتچین‌ها، برای سلامتی بدن بسیار مفید است. از طرفی مطالعات نشان داده‌اند که این ترکیبات می‌توانند حساسیت به انسولین را افزایش داده و در نتیجه قند خون را کاهش دهند.
چای ترش
چای ترش که از گل گیاه هیبیسکوس تهیه می‌شود، یک داروی سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله دیابت محسوب می‌شود. این چای با افزایش حساسیت به انسولین و کاهش جذب قند در روده، می‌تواند میزان تولید انسولین را افزایش داده و در نتیجه قند خون را کاهش دهد.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی قوی‌ترین پایین‌آورنده قند خون پرداختیم و توضیح دادیم که چگونه برخی از مواد خوراکی می‌توانند به کنترل قند خون کمک کنند. لازم به ذکر است که هیچ یک از مواد ارائه شده نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای داروهای دیابت باشند. از این‌رو ضروری است که از قطع ناگهانی داروها پرهیز نموده و به جای آن، مواد غذایی مفید ذکرشده را به برنامه غذایی خود اضافه کنید تا از مزایا و خواص بی‌نظیر آنها بهره‌مند شوید.
