بیماری‌های گوارشی جزو رایج‌ترین انواع بیماری‌ها هستند که بروز آن‌ها دلایل مختلفی دارد. بیماری‌های دستگاه گوارش به شکل‌های مختلفی بروز می‌کنند و بسته به اینکه عامل آن‌ها چه چیزی باشد و چه شدتی داشته باشند، عارضه‌ای که ایجاد می‌کنند، متفاوت است. در بیشتر بیماری‌های مربوط به سیستم گوارش اما اسهال یکی از رایج‌ترین عوارض است. این عارضه مدفوع را از حالت عادی خارج کرده و شل و آبکی می‌کند. جهت تشخیص این بیماری و شروع درمان آن باید به نکاتی مانند علائم بیماری و وضعیت بیمار در زمان ابتلا توجه داشته باشید. در ادامه به معرفی این بیماری و هر آنچه به درمان کمک می‌کند، خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
اسهال چیست؟
اسهال، بیرون‌روی یا Diarrhea یکی از بیماری‌های سیستم گوارشی و جزو شایع‌ترین بیماری‌هاست که ممکن است به صورت مزمن و حاد یا خفیف و موقتی بروز می‌کند. در زمان ابتلا به این بیماری، مدفوع شل و آبکی شده و حالتی غیرطبیعی پیدا می‌کند که نشان دهنده یک بیماری یا عارضه داخلی به خصوص در سیستم گوارشی مانند معده و روده‌هاست.
نوع خفیف این عارضه طبیعی است و اغلب به دلیل مصرف غذای نامناسب بروز می‌کند. اما اسهال مزمن بسیار خطرناک است و باعث ضعیف شدن بیمار می‌شود، تا جایی که قادر به انجام کارها و فعالیت روزمره خود نیز نخواهد بود. در درمان اسهال خفیف معمولا داروها و درمان‌های خانگی پاسخگو هستند اما درمان نوع مزمن این بیماری صرفا با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش و بررسی‌های مربوطه برای مشخص کردن علت ان انجام می‌گیرد.
علائم اسهال چیست؟
بسته به اینکه بیماری شما چه در سطحی باشد و به نوع خفیف و موقتی یا شدید و مزمن این بیماری مبتلا شده باشید، علائم آن متفاوت خواهد بود. همان‌طور که گفتیم علامت اصلی این بیماری و بارزترین تغییری که در بدن ایجاد می‌کند، همان شل و آبکی شدن مدفوع است اما به جز آن مشکلات دیگری هم در اثر این بیماری ایجاد می‌شوند که علائم اسهال هستند، مثلا:
- نفخ یا درد در ناحیه شکم
- نیاز به دستشویی رفتن و تخلیه روده‌ها
- حالت تهوع و ناراحتی‌های معده
- تب و بالا رفتن دمای بدن
- کاهش وزن و لاغری
- کم‌آبی بدن
- استفراغ و پس زدن غذای مصرفی
- مشاهده خون در مدفوع
- بی‌میل یا میل زیاد نسبت به مصرف آب و مایعات و….
دلایل و علت ابتلا به اسهال
همان‌طور که گفتیم، اسهال یک بیماری شایع است و علت آن مشکلات داخلی مختلف است که منشا بیرونی دارند. در بیشتر موارد عفونت بدن که منجر به اسهال می‌شود به دلیل رژیم غذایی نامناسب و بی‌توجه به غذای مصرفی است. علاوه بر رژیم نامناسب که با واکنش سیستم گوارشی همراه است، برخی دلایل جدی‌تر هم به عنوان علت این بیماری قابل عنوان هستند که عبارتند از:
کولیت میکروسکوپی
این عارضه نوع شدید و مداوم این بیماری است که معمولا در افراد مسن رخ می‌دهد و به صورت التهابی است. بیشتر افراد مسن مبتلا به این عارضه شب‌ها با احساس نیاز به دستشویی، دچار این مشکل می‌شوند.
عفونت‌های مزمن
انواع عفونت‌های میکروبی، ویروسی و باکتریایی هم می‌تواند علت ابتلا به اسهال در افراد باشند. برای درمان اسهال زمانی که علت بروز بیماری، عفونت‌های مختلف است، ابتلا عامل عفونت برطرف شده و سپس برای درمان اقدام می‌شود.
حساسیت به ماده غذایی مصرفی
از دیگر دلایل جدی ابتلا به اسهال می‌توان حساسیت به غذای مصرفی را نام برد. در صورت مصرف غذایی که با بدن شما سازگاری نداشته باشد، سیستم گوارشی برای دفع و خارج کردن آن تلاش می‌کند و یکی از راه‌هایی که سیستم گوارش از طریق آن به خروج سریع‌تر ماده غذایی حساسیت‌زا کمک می‌کند، اسهال است. در بیشتر موارد علت اسهال ناگهانی، رژیم غذایی غیراصولی و نامناسب است.
دیگر دلایل ابتلا به اسهال
این عارضه ناخوشایند همچنین ممکن است به دلایل مختلفی که در ادامه به صورت تیتروار به آن‌ها اشاره خواهیم کرد نیز بروز کند:
- مصرف ماده غذایی فاسد یا آلوده
- بیماری‌هایی مانند کرون روده، سلیاک و برخی سرطان‌ها
- عارضه ناشی از مصرف یک داروهای خاص
- پرکاری تیروئید
- مصرف بیش از اندازه فیبر
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها
- دیابت
- و…
درمان اسهال
حتی اگر یک بار هم به این عارضه مبتلا شده باشید، قطعا به فکر درمان آن افتاده‌اید. بیشتر افراد برای درمان این بیماری به سراغ راهکارهای خانگی مانند مصرف خوراکی‌هایی که اسهال را بهبود می‌بخشند رفته و به مرور زمان درمان می‌شود. درمان خانگی اسهال تا حد زیادی عارضه و مشکلات ناشی از آن را کاهش می‌دهند. البته به منظور درمان این بیماری گاهی باید به پزشک هم مراجعه کرد.
معمولا این سوال برای بیماران مبتلا به اسهال ایجاد می‌شود که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد و آیا اسهال عارضه‌ای است که راهکار جدی و تخصصی برای آن وجود داشته باشد؟ در پاسخ باید گفت بله و نوع حاد و مزمن اسهال را نمی‌توان بدون کمک به پزشک درمان کرد. با مشاهده علائم زیر باید فورا به پزشک فوق تخصص گوارش مراجعه کرد:
- وجود خون همراه با مدفوع یا سیاه رنگ شدن آن
- بالا رفتن دمای بدن به صورت تصاعدی
- تب ممتد
- حالت تهوع حتی نسبت به مصرف مایعات
- درد شدید شکمی
- و…
در صورتی که علائم گفته شده را مشاهده نکردید، می‌توانید راهکارهای خانگی را برای درمان اسهال استفاده کنید.
برای درمان اسهال چه بخوریم؟
درمان خانگی شامل تغییر رژیم غذایی، استفاده از داروهای گیاهی موجود در منزل و استراحت کردن است. بیمارانی به عارضه اسهال دچار می‌شوند هم در صورت خفیف بودن عارضه می‌توانند از درمان‌های خانگی برای بهبودی استفاده کنند که یکی از آن‌ها تغییر رژیم غذایی است. با توجه به اینکه گفته شد، اصلی‌ترین عامل این عارضه استفاده از غذای ناسالم است، حذف و جلوگیری از مصرف این مدل غذاها کمک زیادی به درمان خواهد کرد. به علاوه در درمان اسهال بزرگسالان، مصرف غذاهای زیر هم بسیار مناسب است:
- برنج سفید: در صورتی که به اسهال مبتلا هستید، برنج سفید و پخته شده اما به صورت ساده و ترجیحا کته مصرف کنید. کربوهیدرات موجود در برنج، به قوام مدفوع و سفت شدن آن کمک می‌کند. دقت کنید که مصرف سس با برنج یا خورش‌های حاوی ادویه، باعت تحریک سیستم گوارشی می‌شود.
- کراکر یا نان تست: یکی دیگر از خوراکی‌هایی که مصرف آن برای مبتلایان به اسهال مفید بوده و به درمان آن‌ها کمک می‌کند، کراکر یا نان تستی است که از غلات تصفیه‌شده تولید می‌شود.
- سیب‌زمینی آب‌پز: یکی از ساده‌ترین و مناسب‌ترین غذاها برای درمان اسهال در خانه، سیب‌زمینی آب‌پز است. این غذا منبع عالی کربوهیدرات بوده و به راحتی هضم می‌شود. با مصرف سیب‌زمینی حجم مدفوع بیشتر شده و احتمال درمان عارضه نیز وجود خواهد داشت.
- موز: معجزه درمان اسهال، موز است. این میوه هضم بسیار راحتی داشته و به دلیل سرشار بودن از پتاسیم، کمک زیادی به درمان بیماری و جلوگیری از جدی شدن آن می‌کند.
چه چیزی نخوریم؟
برای درمان بیرون‌روی علاوه بر خوراکی‌ها و غذاهایی که می‌توان مصرف کرد، بعضی خوراکی‌ها نیز قابل استفاده نیستند. مصرف خوراکی‌هایی که در ادامه خواهیم گفت، شاید در شرایط عادی مشکل چندانی نداشته باشند اما زمانی که به یک بیماری گوارشی مبتلا باشید، عوارض آن را چندین برابر می‌کنند. از مهم‌ترین خوراکی‌هایی که در زمان ابتلا به بیماری‌های گوارشی باید از مصرف آن‌ها پرهیز کنید، موارد زیر را می‌توان نام برد:
- محصولات لبنی: برخلاف تصور بسیاری از افراد که لبنیات عامل درمان بیماری‌های گوارشی است، باید گفت که این مواد نه تنها کمکی به درمان مشکل گوارشی نمی‌کنند، بلکه آن را شدت داده و دردسرهای ناشی از آن را نیز بیشتر می‌کنند. البته در موارد خاص ممکن است با مصرف ماست بتوان به درمان اسهال کمک کرد.
- غذاهای چرب و تند: اگر به بیرون‌روی مبتلا هستید، به طور جدی از خوردن غذاهای تند و چرب خودداری کنید. غذاهای تند در حالت عادی هم باعث تحریک دستگاه گوارش شده و مشکلاتی مانند نفخ یا حالت تهوع ایجاد می‌کنند، در صورتی که این غذاها در زمان ابتلا به یکی از بیماری‌های گوراشی مصرف شوند، تنها باعث تشدید این بیماری و مشکلات ناشی از آن می‌شوند.
- کافئین و نوشیدنی‌های الکلی: در زمان ابتلا به اسهال تا حد امکان مصرف نوشیدنی‌های الکلی و قهوه را نیز به حداقل برسانید. دقت کنید که این نوشیدنی‌ها نیز با افزایش سوخت و ساز بدن و تغییراتی که در عملکرد اندام‌ها ایجاد می‌کنند، نه تنها به بهبود عارضه کمکی نکرده بلکه آن را شدیدتر هم می‌کنند. به نوعی که حتی یک عارضه موقتی و خفیف به عارضه‌ای شدید و مزمن تبدیل می‌شود.
درمان اسهال در کودکان
در صورتی که فرزند شما به این عارضه مبتلا شد، فورا به متخصص مراجعه کنید. این عارضه در کودکان بسیار خطرناک است و مشکلات جدی مانند دهیدراته شدن بدن و تغییر دمای آن را منجر می‌شود. به خصوص که کودکان در زمان ابتلا به این عارضه حساس‌تر می‌شوند و حتی این احتمال وجود دارد که بدن آن‌ها نسبت به بیماری یا مشکل مقاومتی نکرده و یک عارضه ساده تبدیل به مشکلی جدی شود.
سخن پایانی
اسهال یک بیماری شایع است که درمان آن هم به صورت خانگی و هم به صورت مراجعه به پزشک امکان‌پذیر است. تشخیص این موضوع که برای درمان بیماری خود در خانه باشید یا بستری شوید، به عهده خود شما و شدت بیماری است.
